Lagasafn. Íslensk lög 1. október 2008. Útgáfa 135b. Prenta í tveimur dálkum.
Lög um háskóla
2006 nr. 63 13. júní
Ferill málsins á Alţingi. Frumvarp til laga.
Tóku gildi 1. júlí 2006.
I. kafli. Gildissviđ. Hlutverk háskóla.
1. gr. Lög ţessi taka til skóla sem veita ćđri menntun er leiđir til prófgráđu á háskólastigi og hlotiđ hafa viđurkenningu menntamálaráđuneytis, sbr. 3. gr.
2. gr. Háskóli er sjálfstćđ menntastofnun sem sinnir kennslu, rannsóknum, varđveislu ţekkingar, ţekkingarleit og sköpun á sviđum vísinda, frćđa, tćkniţróunar eđa lista. Hlutverk háskóla er ađ stuđla ađ sköpun og miđlun ţekkingar og fćrni til nemenda og samfélagsins alls. Starf háskóla miđar ađ ţví ađ styrkja innviđi íslensks samfélags og stöđu ţess í alţjóđlegu tilliti. Háskóli er miđstöđ ţekkingar og hluti af alţjóđlegu mennta- og vísindasamfélagi.
Háskólar mennta nemendur međ kennslu og ţátttöku í vísindarannsóknum og búa ţá undir ađ gegna störfum sem krefjast vísindalegra vinnubragđa, ţekkingar og fćrni. Menntun, sem háskólar veita, tekur miđ af ţörfum samfélagsins hverju sinni og getur veriđ frćđilegs eđlis og starfsmiđuđ.
Háskólar hafa sjálfdćmi um starfsemi sína ađ öđru leyti en ţví sem kveđiđ er á um í lögum, reglum eđa öđrum stjórnvaldsfyrirmćlum sem veitt eru á grundvelli ţeirra. Háskólar skulu setja sér siđareglur, m.a. um frćđilegt sjálfstćđi starfsmanna.
II. kafli. Viđurkenning háskóla.
3. gr. Háskóla má reka sem ríkisstofnun, sjálfseignarstofnun, hlutafélag eđa samkvćmt öđru viđurkenndu rekstrarformi. Ríkisrekinn háskóli er sjálfstćđ ríkisstofnun sem heyrir undir menntamálaráđherra nema yfirstjórn hennar sé falin öđrum ráđherra ađ lögum.
Menntamálaráđherra veitir háskólum viđurkenningu ađ uppfylltum skilyrđum laga ţessara.
Menntamálaráđherra gefur út reglur1) um viđurkenningu háskóla sem byggjast á alţjóđlegum viđmiđum um háskólastarfsemi. Í ţeim skulu tilgreind skilyrđi sem háskólar skulu fullnćgja til ađ öđlast viđurkenningu. Skilyrđin lúta ađ eftirtöldum ţáttum:
a. hlutverki og markmiđum háskóla,
b. stjórnskipan og skipulagi,
c. fyrirkomulagi kennslu og rannsókna,
d. hćfisskilyrđum starfsmanna,
e. inntökuskilyrđum og réttindum og skyldum nemenda,
f. ađstöđu kennara og nemenda og ţjónustu viđ ţá, ţ.m.t. fatlađra nemenda,
g. innra gćđakerfi,
h. lýsingu á inntaki náms út frá ţekkingu, hćfni og fćrni viđ námslok,
i. fjárhag.
Viđurkenning háskóla er bundin viđ tiltekin frćđasviđ.
Háskóli skal sćkja um heimild til menntamálaráđherra óski hann eftir viđurkenningu til ađ stunda kennslu eđa rannsóknir á öđru frćđasviđi en viđurkenning hans nćr ţegar til. Háskólar geta eingöngu starfađ á frćđasviđum sem viđurkenning ţeirra nćr til.
Menntamálaráđherra skipar ţrjá óháđa og sérfróđa einstaklinga í nefnd er veitir umsögn um umsóknir um viđurkenningu er taki til einstakra frćđasviđa.
Hyggist háskóli láta af kennslu eđa rannsóknum á tilteknu frćđasviđi skal menntamálaráđuneyti tilkynnt um ţađ. Hafi ekki veriđ stunduđ kennsla eđa rannsóknir í tvö ár samfleytt á frćđasviđi, sem viđurkenning háskóla nćr til, fellur viđurkenning háskólans á ţví frćđasviđi úr gildi.
Í viđurkenningu háskóla felst stađfesting á ţví ađ starfsemi viđkomandi háskóla sé í samrćmi viđ lög ţessi og reglur sem settar kunna ađ vera međ stođ í ţeim. Viđurkenning felur ekki í sér ađ stjórnvöld séu skuldbundin til ađ veita fé til viđkomandi háskóla.
Menntamálaráđherra skal setja reglur um erlendar ţýđingar á heitum ţeirra háskóla sem hann veitir viđurkenningu.
1)Rgl. 1067/2006.
4. gr. Uppfylli háskóli, sem fengiđ hefur viđurkenningu, ekki ákvćđi laga ţessara og reglur og skilyrđi sem sett eru á grundvelli ţeirra eđa ţćr kröfur sem gerđar eru til kennslu og rannsókna getur menntamálaráđherra afturkallađ viđurkenningu á einstökum frćđasviđum eđa ađ fullu.
5. gr. Menntamálaráđherra gefur út formleg viđmiđ1) um ćđri menntun og prófgráđur. Viđmiđ um ćđri menntun og prófgráđur eru kerfisbundin lýsing á prófgráđum og lokaprófum ţar sem lögđ er áhersla á almenna lýsingu á ţeirri ţekkingu, hćfni og fćrni sem námsmenn eiga ađ ráđa yfir viđ námslok. Í ţeim skulu koma fram ţau skilyrđi sem háskólum ber ađ uppfylla á hverju námsstigi. Háskólum ber ađ birta sambćrilegar lýsingar fyrir hverja námsleiđ á ţeirri ţekkingu, hćfni og fćrni sem námsmenn eiga ađ ráđa yfir viđ námslok. Birta skal viđmiđin á íslensku og ensku.
1)Augl. 80/2007.
III. kafli. Námsframbođ og prófgráđur.
6. gr. Kennsla í háskólum skal fara fram í námskeiđum sem metin eru í stöđluđum námseiningum. Ađ jafnađi svara 60 námseiningar til fulls náms á ársgrundvelli og endurspegla alla námsvinnu nemenda. Námi á háskólastigi skal ljúka međ prófgráđu eđa öđru lokaprófi sem veitt er ţegar nemandi hefur stađist próf í öllum námskeiđum og skilađ međ fullnćgjandi árangri ţeim verkefnum sem áskilin eru. Viđ útskrift skulu nemendur fá viđauka međ prófskírteinum.
7. gr. Háskólar ákveđa fyrirkomulag kennslu, rannsókna, náms og námsmats.
Háskólar ákveđa hvađa nám ţeir bjóđa innan síns frćđasviđs. Viđurkenndar prófgráđur og lokapróf, sem háskólar miđa viđ, eru:
a. diplómapróf sem jafngildir a.m.k. 30–120 stöđluđum námseiningum,
b. bakkalárpróf sem jafngildir a.m.k. 180–240 stöđluđum námseiningum,
c. meistara- eđa kandídatspróf sem jafngildir a.m.k. 90–120 stöđluđum námseiningum til viđbótar bakkalárprófi eđa jafngildi ţess,
d. doktorspróf sem jafngildir ađ lágmarki 180 stöđluđum námseiningum til viđbótar tilskildum einingafjölda til meistara- eđa kandídatsprófs.
Ráđherra getur heimilađ háskólum, ţegar sérstaklega stendur á, ađ víkja frá námseiningafjölda skv. 2. mgr. Háskólar geta skilgreint nám sem felur í sér starfsţjálfun til námseininga á námsstigum skv. 2. mgr.
Háskólar skulu leita heimildar menntamálaráđherra til ađ bjóđa nám til doktorsprófs. Skal sýnt fram á ađ viđkomandi háskóli uppfylli viđeigandi kröfur og skilyrđi sem tilgreind eru í reglum1) um doktorsnám í háskólum. Menntamálaráđherra skipar ţrjá óháđa og sérfróđa einstaklinga í nefnd er veitir umsögn um hćfi háskóla til ađ veita doktorsgráđur.
Ráđherra getur heimilađ háskólum ađ veita doktorsgráđu án ţess ađ byggt sé á stöđluđum einingum.
1)Rgl. 37/2007.
8. gr. Háskólar skulu reglulega gera grein fyrir ţví opinberlega hvernig tryggt er ađ ţađ nám, sem ţeir bjóđa, uppfylli viđmiđ um ćđri menntun og prófgráđur skv. 5. gr.
Viđ undirbúning og skipulagningu nýrra námsleiđa skal háskóli birta upplýsingar um hvernig námiđ uppfyllir ţau skilyrđi og kröfur sem fram koma í viđmiđum um ćđri menntun og prófgráđur.
9. gr. Háskólar, sem starfa á grundvelli laga ţessara, skulu gera međ sér samkomulag um gagnkvćma viđurkenningu námsţátta. Ţeir skulu hafa međ sér samstarf til ađ nýta sem best tiltćka starfskrafta og gagnakost og stuđla međ hagkvćmum hćtti ađ fjölbreyttri háskólamenntun. Háskólum er heimilt ađ veita prófgráđur skv. 7. gr. í samstarfi viđ ađra háskóla, innlenda sem erlenda.
10. gr. Heimilt er háskólum ađ meta til eininga nám sem fram fer í öđrum háskólum. Jafnframt er háskólum heimilt ađ meta til eininga nám sem fram fer viđ ađra skóla og rannsóknastofnanir enda ábyrgist ţeir ađ námiđ uppfylli sambćrilegar gćđa- og námskröfur og gerđar eru á grundvelli laga ţessara.
IV. kafli. Eftirlit međ gćđum kennslu og rannsókna.
11. gr. Markmiđ eftirlits međ gćđum kennslu og rannsókna í háskólum er:
a. ađ tryggja ađ skilyrđi fyrir viđurkenningu háskóla séu uppfyllt,
b. ađ tryggja ađ viđmiđ um ćđri menntun og prófgráđur séu uppfyllt,
c. ađ bćta kennslu og rannsóknir á markvissan hátt,
d. ađ stuđla ađ aukinni ábyrgđ háskóla á eigin starfi,
e. ađ tryggja samkeppnishćfni háskóla á alţjóđavettvangi.
Eftirlit međ gćđum kennslu og rannsókna fer annars vegar fram međ innra mati háskóla og hins vegar međ reglubundnu ytra mati. Menntamálaráđherra setur reglur um eftirlit međ gćđum kennslu og rannsókna.
12. gr. Háskóli sinnir kerfisbundnu eftirliti međ gćđum kennslu og rannsókna á grundvelli innra mats. Innra mat háskóla og eininga innan hans skal vera reglubundiđ og snúa ađ stefnu og markmiđum, inntaki náms, kennslu, kennsluháttum, námsmati, rannsóknum, árangri rannsókna, ađbúnađi, stjórnun og ytri tengslum. Tryggja skal virka ţátttöku starfsmanna og nemenda í innra gćđastarfi háskóla, eftir ţví sem viđ á.
Háskóli skal birta upplýsingar um innra gćđastarf skólans.
13. gr. Menntamálaráđherra ákveđur hvenćr ytra mat á gćđum kennslu og rannsókna fer fram og gerir áćtlanir um slíkt mat til ţriggja ára. Jafnframt getur menntamálaráđherra ákveđiđ ađ láta fara fram sérstakt mat á háskóla eđa einstökum einingum hans ef ástćđa ţykir til.
Ytra matiđ getur náđ til háskóla í heild, einstakra vísinda- og frćđasviđa, deilda, námsbrauta eđa annarra skilgreindra ţátta í starfsemi háskóla. Jafnframt getur ytra mat náđ til nokkurra háskóla í senn.
Samráđ skal haft viđ viđkomandi háskóla um ytra mat og skulu háskólar leggja fram ţá ađstođ og ţau gögn sem matiđ útheimtir. Matsskýrslur, sem unnar eru samkvćmt lögum ţessum, skulu birtar, auk greinargerđar um hvernig viđkomandi háskóli hyggst bregđast viđ niđurstöđum matsins.
14. gr. Menntamálaráđherra getur faliđ nefnd, stofnun, fyrirtćki eđa öđrum til ţess bćrum ađilum, innlendum eđa erlendum, ađ annast almenna umsýslu međ ytra mati á kennslu og rannsóknum.
Framkvćmd ytra mats skal falin óháđum ađila. Ađ ţví mati skulu ađ jafnađi koma bćđi innlendir og erlendir sérfrćđingar og fulltrúi nemenda.
V. kafli. Stjórnskipan háskóla.
15. gr. Yfirstjórn háskóla er falin háskólaráđi og rektor eftir ţví sem nánar er kveđiđ á um í sérlögum, skipulagsskrá, samţykktum eđa öđrum stofnskjölum háskóla. Háskólaráđ er ćđsti ákvörđunarađili innan hvers háskóla nema annađ sé berum orđum tekiđ fram í lögum ţessum, sérlögum, skipulagsskrá, samţykktum eđa stofnskjölum háskóla.
Ađ öđru leyti fer um stjórnskipan háskóla eftir sérlögum, skipulagsskrá, samţykktum eđa stofnskjölum háskóla.
16. gr. Í hverjum háskóla skal haldinn háskólafundur a.m.k. einu sinni á ári. Háskólafundur er vettvangur fyrir umrćđu um fagleg málefni innan háskólans og akademíska stefnumótun. Háskólaráđ ákveđur nánar hlutverk og fyrirkomulag háskólafundar. Háskólaráđ skal tryggja ađ fulltrúar kennara, nemenda og annars starfsliđs eigi rétt til setu á háskólafundi. Rektor stýrir háskólafundi.
VI. kafli. Starfsliđ háskóla.
17. gr. Starfsheiti kennara viđ háskóla skulu vera prófessor, dósent, lektor og ađjunkt. Háskólaráđ getur sett nánari reglur um ţessi og önnur starfsheiti sem ţađ ákveđur ađ nota.
18. gr. Háskólar skulu setja á fót dómnefnd til ađ meta hćfi prófessora, dósenta, lektora og sérfrćđinga. Ţeir sem bera starfsheiti skv. 17. gr. skulu hafa lokiđ meistaraprófi hiđ minnsta eđa hafa jafngilda ţekkingu og reynslu ađ mati dómnefndar. Ţeir skulu jafnframt hafa sýnt ţann árangur í starfi ađ ţeir njóti viđurkenningar á viđkomandi sérsviđi.
Í dómnefndir má skipa ţá eina sem lokiđ hafa meistaraprófi úr háskóla eđa jafngildu námi og skal formađur dómnefndar hafa sama eđa ćđra hćfi og um er fjallađ, verđi ţví viđ komiđ. Í dómnefnd skal sitja a.m.k. einn fulltrúi sem ekki starfar viđ viđkomandi háskóla.
Nánari fyrirmćli um dómnefndir, kröfur til kennara, hćfi ţeirra og starfsskyldur eru sett í sérlög, samţykktir, skipulagsskrár eđa stofnskjal háskóla.
VII. kafli. Nemendur.
19. gr. Nemendur, sem hefja nám í háskóla, skulu hafa lokiđ stúdentsprófi eđa jafngildu prófi. Heimilt er háskólum ađ innrita nemendur sem búa yfir jafngildum ţroska og ţekkingu ađ mati viđkomandi háskóla. Tryggja skal ađ inntökuskilyrđi í háskóla og námskröfur svari jafnan til ţess sem krafist er í viđurkenndum háskólum á sambćrilegu sviđi erlendis.
Heimilt er ađ ákveđa sérstök inntökuskilyrđi til ađ hefja nám í háskóla, ţar á međal ađ láta nemendur, sem uppfylla skilyrđi 1. mgr., gangast undir inntökupróf eđa stöđupróf.
Háskólum er heimilt, ađ fengnu samţykki menntamálaráđuneytis, ađ bjóđa upp á ađfaranám fyrir einstaklinga sem ekki uppfylla inntökuskilyrđi í háskóla.
Ađ fenginni umsögn samtaka nemenda í viđkomandi háskóla setur háskólaráđ reglur um réttindi og skyldur nemenda, ţ.m.t. um málskotsrétt ţeirra innan háskólans.
20. gr. Menntamálaráđherra skipar áfrýjunarnefnd í kćrumálum háskólanema sem í eiga sćti ţrír menn skipađir til tveggja ára í senn; einn tilnefndur af samstarfsnefnd háskólastigsins, einn tilnefndur sameiginlega af samtökum háskólanema og einn skipađur án tilnefningar og er hann formađur nefndarinnar. Skulu ţeir allir uppfylla starfsgengisskilyrđi hérađsdómara. Varamenn eru skipađir međ sama hćtti.
Um málskot til áfrýjunarnefndar gilda ákvćđi VII. kafla stjórnsýslulaga. Máli háskólanema verđur ţannig ekki skotiđ til nefndarinnar nema fyrir liggi endanleg ákvörđun háskóla um rétt eđa skyldu nemandans. Ţó er nemanda heimilt ađ bera undir nefndina hvort málsmeđferđ háskóla á skriflegu erindi hans hafi veriđ í samrćmi viđ lög og góđa stjórnsýsluhćtti, og skal nefndin ţá veita álit sitt um ţađ efni.
Áfrýjunarnefndin endurmetur ekki prófúrlausnir eđa faglega niđurstöđu kennara, dómnefnda eđa prófdómara.
Úrskurđir áfrýjunarnefndar eru endanlegir á stjórnsýslustigi og verđur ţeim ekki skotiđ til ráđherra.
Menntamálaráđherra er heimilt ađ setja nánari reglur1) um störf áfrýjunarnefndar.
1)Rgl. 1152/2006.
VIII. kafli. Fjárhagsmálefni.
21. gr. Menntamálaráđherra er heimilt ađ gera samninga til 3–5 ára í senn um fjárframlög til kennslu og rannsókna í háskólum sem hlotiđ hafa viđurkenningu menntamálaráđuneytis samkvćmt lögum ţessum. Slíkir samningar eru skilyrđi fyrir veitingu fjárframlaga til viđkomandi háskóla.
Í samningum skal kveđiđ á um eftirfarandi:
a. skilmála sem menntamálaráđuneyti setur fyrir veitingu fjárframlaga til háskólans,
b. skilgreiningu á ţeirri kennslu- og rannsóknastarfsemi sem ríkissjóđur greiđir fyrir,
c. helstu áherslur í starfi háskólans og sameiginleg markmiđ samningsađila,
d. önnur verkefni sem háskólinn innir af hendi samkvćmt samningnum,
e. fjárframlög og greiđslur úr ríkissjóđi fyrir nám sem skilgreint er sem sí- og endurmenntun.
Ráđherra er heimilt ađ kveđa sérstaklega á um greiđslur úr ríkissjóđi til háskóla fyrir nám einstaklinga sem ekki hafa ríkisfang innan Evrópska efnahagssvćđisins.
22. gr. Menntamálaráđherra setur reglur um fjárframlög til háskóla. Skal ţar kveđiđ á um nám og rannsóknir sem fjárveitingar renna til, vćgi námsgreina, umfang rannsókna og ađra ţćtti sem fjárveitingar skulu taka miđ af.
Kveđiđ skal á um gjaldtökuheimildir í ríkisháskólum, sem heyra undir menntamálaráđherra, í sérlögum sem um ţá gilda.
23. gr. Árlega skal hver háskóli, sem nýtur fjárframlaga úr ríkissjóđi, halda opinn ársfund ţar sem fjárhagur háskólans og meginatriđi starfsáćtlunar eru kynnt.
IX. kafli. Önnur ákvćđi.
24. gr. Menntamálaráđuneyti heldur skrá um ţćr prófgráđur sem í bođi eru viđ háskóla sem ráđuneytiđ hefur viđurkennt. Háskóli skal gefa út kennsluskrá fyrir hvert kennsluár ţar sem birt er yfirlit og upplýsingar um öll einingabćr námskeiđ og prófgráđur sem skólinn veitir.
25. gr. Háskóla ber ađ varđveita upplýsingar um námsferil ţeirra sem ţar stunda eđa hafa stundađ nám. Ţeim ber einnig ađ láta í té ţćr upplýsingar og gögn sem nauđsynleg eru vegna opinberrar tölfrćđivinnu og hagskýrslugerđar.
26. gr. Rektorar háskóla, sem hafa fengiđ viđurkenningu menntamálaráđuneytis, skipa sérstaka samstarfsnefnd háskólastigsins. Nefndin skal koma saman reglulega og fjalla um málefni er varđa starfsemi og hagsmuni hlutađeigandi háskóla. Nefndin skal veita umsögn í málum sem menntamálaráđherra eđa einstakir háskólar vísa ţangađ. Nefndin setur sér nánari starfsreglur sem menntamálaráđherra stađfestir.
X. kafli. Gildistaka o.fl.
27. gr. Lög ţessi öđlast gildi 1. júlí 2006. …
28. gr. …
Ákvćđi til bráđabirgđa. Háskólar, sem starfa samkvćmt starfsleyfi menntamálaráđherra samkvćmt lögum nr. 136/1997, um háskóla, og Háskóli Íslands, Háskólinn á Akureyri og Kennaraháskóli Íslands, sem starfa samkvćmt sérlögum, skulu innan tveggja ára frá gildistöku laga ţessara hafa öđlast viđurkenningu, sbr. 3. gr., er nái til ţeirra frćđasviđa sem starfsemi ţeirra tekur til.
Endurskođa skal lög um búnađarfrćđslu, nr. 57/1999, innan tveggja ára frá gildistöku laga ţessara til ađ samrćma og auka samvinnu viđ gćđaeftirlit og námsframbođ á háskólastigi.