Prenta ķ tveimur dįlkum. Śtgįfa 122a. Uppfęrt til 1. febrśar 1998.
2. Ķ héraši eiga mįl samkvęmt lögum žessum undir hina reglulegu hérašsdómstóla eftir löggjöf um skipan dómsvalds ķ héraši.
2. Ef deilt er um stašreyndir sem eru bornar fram sem mįlsįstęšur og dómari telur žurfa sérkunnįttu ķ dómi til aš leysa śr getur hann kvatt til tvo mešdómsmenn sem hafa slķka sérkunnįttu.
3. Ef mįl er umfangsmikiš eša sakarefni mjög mikilvęgt frį almennu sjónarmiši er dómara rétt, aš fengnu samžykki forstöšumanns dómstólsins, aš kvešja til hérašsdómara til setu ķ dómi meš einum sérfróšum mešdómsmanni eša tvo hérašsdómara.
2. Hverjum žeim sem fullnęgir skilyršum 1. mgr. er skylt aš verša viš kvašningu til starfa mešdómsmanns. Žetta gildir žó ekki um hęstaréttardómara, hęstaréttarritara, rįšherra, rįšuneytisstjóra, biskupa, presta og forstöšumenn ķ višurkenndum trśfélögum, umbošsmann Alžingis, rķkissaksóknara, sżslumenn, tollstjóra og lögreglustjóra og löglęrša starfsmenn žeirra eša lögmenn og fulltrśa žeirra. Forstöšumanni rķkisstofnunar eša starfsmanni ķ heilbrigšisžjónustu veršur heldur ekki gert aš taka sęti mešdómsmanns ef sakarefniš varšar stofnun sem hann starfar viš.
3. Hérašsdómari veršur žvķ ašeins kvaddur til setu ķ dómi utan žess dómstóls sem hann starfar viš aš bęši hann og forstöšumašur žess dómstóls séu žvķ samžykkir.
2. Bókaš skal um kvašningu mešdómsmanna ķ mįli žegar žeir taka fyrst sęti ķ dómi. Sé mašur aš gegna starfi sérfróšs mešdómsmanns ķ fyrsta sinn skal hann um leiš undirrita bókun žar sem kemur fram drengskaparheit hans um aš hann muni jafnan gegna slķkum störfum af samviskusemi og óhlutdręgni og fara ķ öllu aš lögum.
3. Mešdómsmenn taka žįtt ķ mįlsmešferš og dómsuppsögu og hafa sömu réttindi og bera sömu skyldur og dómsformašur ķ žvķ mįli. Dómsformašur stżrir žó dómi, kvešur einn upp śrskurši um annaš en frįvķsun mįls, žar į mešal um hęfi mešdómsmanns, gefur śt kvašningar og tilkynningar, annast gerš og stašfestingu dómsgerša og kemur fram śt į viš fyrir hönd dómsins.
4. Dómsformašur įkvešur žóknun sérfróšra mešdómsmanna. Žegar hérašsdómari tekur sęti mešdómsmanns įkvešur dómsmįlarįšherra žóknun hans.
2. Dómari kvešur sjįlfur upp śrskurš um kröfu ašila um aš hann vķki sęti, svo og ef hann vķkur sęti af sjįlfsdįšum.
3. Dómarafulltrśi er óhęfur įn sérstakrar skipunar til aš fara meš mįl sem forstöšumašur dómstóls er vanhęfur til aš fara meš skv. 5. gr.
4. Žótt dómari hafi vikiš sęti ber honum aš gera rįšstafanir sem eru naušsynlegar til aš halda mįli ķ réttu horfi žar til annar dómari tekur viš žvķ. Į žeim tķma getur hann einnig lįtiš af hendi endurrit af mįlsskjölum og stašfest dómsgeršir.
2. Žegar einn mašur situr ķ dómi skal aš jafnaši vera einn žingvottur. Hann skal fullnęgja almennum vitnaskilyršum og mį ekki vera svo venslašur dómara, ašila, fyrirsvarsmanni eša mįlflytjanda sem segir d-liš 5. gr. Ef žingvottur er ekki starfsmašur dómstólsins įkvešur dómari žóknun hans śr hendi ašila.
2. Bókaš skal um įkvöršun dómara um lokun žinghalds og greint frį žvķ af hverri įstęšu hśn hafi veriš tekin.
3. Žótt žinghald sé hįš ķ heyranda hljóši er dómara rétt aš takmarka fjölda įheyrenda viš žį sem rśmast į žingstaš meš góšu móti. Dómari getur einnig meinaš žeim ašgang sem eru yngri en 15 įra eša žannig į sig komnir aš nįvist žeirra samręmist ekki góšri reglu viš žinghald.
2. Óheimilt er aš skżra opinberlega frį žvķ sem gerist ķ lokušu žinghaldi įn leyfis dómara. Žótt žinghald sé hįš ķ heyranda hljóši getur dómari bannaš aš skżrt verši opinberlega frį žvķ sem gerist žar, enda kynni hann įkvöršun sķna um žaš višstöddum og bóki um hana. Brot gegn žessu varšar sektum nema žyngri refsing liggi viš eftir öšrum lögum.
3. Dómara er rétt aš vķsa manni śr žinghaldi ef nįvist hans horfir til truflunar žingfriši eša framkoma hans er óvišeigandi ķ orši eša verki. Ef um ašila er aš ręša, fyrirsvarsmann hans eša mįlflytjanda skal dómari žó aš jafnaši įminna hann og gefa honum kost į aš bęta rįš sitt įšur en af brottvķsun veršur. Įkvöršun dómara um aš vķkja manni śr žinghaldi mį framfylgja meš lögregluvaldi ef meš žarf. Bókaš skal um brottvikningu manns ef ašili, fyrirsvarsmašur hans eša mįlflytjandi į ķ hlut.
2. Nś gefur mašur skżrslu fyrir dómi sem kann ekki ķslensku nęgilega vel, og skal žį ašilinn sem hlutast til um skżrslugjöfina kalla til löggiltan dómtślk. Dómari kvešur žó til löggiltan dómtślk ef žaš leišir af samningi viš erlent rķki. Sé ekki kostur į löggiltum dómtślki er dómara rétt aš samžykkja aš annar hęfur mašur annist žżšingu, en sį skal žį undirrita heit ķ žingbók um aš hann muni rękja starfann eftir bestu getu og ber honum aš stašfesta žżšingu sķna fyrir dómi ef hśn er vefengd. Ašilinn greišir kostnaš af starfa tślks, en kostnašurinn skal žó greiddur śr rķkissjóši ķ einkarefsimįlum og mįlum um fašerni barna og lögręšissviptingar, svo og ef dómari kvešur til dómtślk vegna įkvęša samnings viš erlent rķki.
3. Skjali į erlendu tungumįli skal aš jafnaši fylgja žżšing į ķslensku aš žvķ leyti sem er byggt į efni žess ķ mįli nema dómari telji sér fęrt aš žżša žaš. Komi ašilar sér ekki sjįlfir saman um rétta žżšingu skjals skal hśn gerš af löggiltum skjalažżšanda. Sé ekki kostur į löggiltum skjalažżšanda mį leggja fram žżšingu annars hęfs manns, en honum ber aš stašfesta hana fyrir dómi ef hśn er vefengd. Um kostnaš af starfa žżšanda fer sem segir ķ 2. mgr.
4. Ef mašur, sem į aš gefa skżrslu fyrir dómi, er ekki fęr um aš eiga oršaskipti į męltu mįli skal ašilinn sem hlutast til um skżrslugjöfina kalla til kunnįttumann til ašstošar. Um heit slķks manns, stašfestingu og kostnaš af starfa fer eftir įkvęšum 2. mgr. Dómari getur žó įkvešiš ķ staš žess aš eftir atvikum verši spurningar lagšar fyrir hlutašeiganda eša hann svari žeim skriflega fyrir dómi.
2. Žegar dómžing er hįš skal rita skżrslu ķ žingbók um žaš sem fer fram. Žar skal jafnan skrįš hvar og hvenęr žinghald fer fram, nafn dómara sem fer meš mįl sem er tekiš fyrir, gögn sem eru lögš fram, hverjir męta ķ mįli og koma fyrir dóm og hvaš hafi veriš afrįšiš um rekstur mįls, svo og įkvaršanir dómara og śrskurši sem hann kvešur upp jafnharšan undir rekstri mįls. Einnig er rétt aš bóka um yfirlżsingar af hendi ašila sem hafa ekki komiš fram skriflega. Ef önnur įkvęši žessara laga męla ekki fyrir um aš bókaš verši um tiltekin atriši įkvešur dómari aš öšru leyti hvaš verši skrįš ķ žingbók og undirritar žaš sem hefur veriš bókaš aš loknu žinghaldi. Ef dómari telur įstęšu til er honum rétt aš kynna žeim sem męta ķ žinghaldi efni bókunar ķ heild eša aš hluta og gefa hlutašeigendum kost į aš undirrita hana.
3. Žaš sem kemur fram viš munnlega sönnunarfęrslu skal hljóšritaš, tekiš upp į myndband eša ritaš ķ žingbók eftir įkvöršun dómara. Dómari getur einnig įkvešiš aš taka upp eša skrį śtdrįtt sinn af framburši, en hlutašeiganda skal žį gefinn kostur į aš koma aš athugasemdum um žaš sem er haft eftir honum og um framkvęmd skżrslutökunnar.
2. Enn fremur skal halda skrį viš hvern hérašsdómstól yfir žau mįl sem koma til śrlausnar eftir žessum lögum.
2. Framlögš skjöl skulu varšveitt ķ skjalasafni hlutašeigandi dómstóls žar til žau verša afhent Žjóšskjalasafni. Ef ašili, sem hefur lagt fram skjal, žarf į žvķ aš halda žegar mįli er lokiš skal afhenda honum frumrit žess eša myndrit, en sé frumrit lįtiš af hendi skal myndrit varšveitt ķ žess staš. Mešan mįli er ólokiš veršur frumrit skjals ekki afhent nema ašilar séu žvķ samžykkir eša ekkert eša óverulega er byggt į efni žess og dómari telur mega lįta žaš af hendi gegn žvķ aš myndrit komi ķ staš žess.
3. Öšrum en ašila mįls veršur ekki afhent frumrit skjals nema meš samžykki žess sem lagši žaš fram, sbr. žó 3. mgr. 69. gr.
4. Hljóšritanir og myndbönd skv. 3. mgr. 11. gr. skulu varšveitt ķ minnst žrjś įr frį lokum dómsmįls.
2. Mešan mįl er rekiš ķ héraši, unnt er aš skjóta žvķ til ęšra dóms eša mįl er rekiš fyrir ęšra dómi er dómara skylt gegn greišslu gjalds aš lįta viškomendum ķ té [eftirgerš af hljóšupptöku eša myndbandsupptöku]1) skv. 3. mgr. 11. gr. eša leyfa žeim aš hlżša į slķkar upptökur, svo fljótt sem viš veršur komiš eftir aš žess er óskaš. Eftir žann tķma mį verša viš ósk žess efnis ef sérstakar įstęšur męla meš žvķ.
3. Dómara er heimilt aš krefjast fyrirframgreišslu įętlašs gjalds skv. 1. og 2. mgr.
4. Telji dómari óheimilt eša óskylt aš verša viš ósk um eftirrit eša leyfi til aš hlżša į upptöku kvešur hann upp śrskurš um žaš ef žess er krafist.
1)Rg. 225/1992, sbr. 433/1994.2)L. 38/1994, 2. gr.
2. Varnir byggšar į ašildarskorti leiša til sżknu ef fallist er į žęr.
2. Ef mašur bśsettur erlendis telst hęfur til aš koma sjįlfur fram ķ dómsmįli eftir lögum heimalands sķns skal honum tališ žaš heimilt hér į landi. Ef hann telst hęfur til žess aš ķslenskum lögum skiptir ekki mįli hvort svo sé aš lögum heimalands hans.
3. Lögrįšamašur kemur fram sem fyrirsvarsmašur ólögrįša manns sem į ašild aš mįli og brestur hęfi til aš rįšstafa sakarefninu.
4. Stjórnendur félaga, stofnana eša samtaka koma fram einir eša fleiri ķ sameiningu sem fyrirsvarsmenn slķkra ašila eftir žvķ sem leišir af almennum reglum.
5. Žegar rķkiš eša sveitarfélag į ašild aš mįli, stofnun eša fyrirtęki žess eša einstök stjórnvöld, kemur sį fram sem fyrirsvarsmašur sem hefur įkvöršunarvald um žį hagsmuni ašilans sem sakarefniš varšar, nema męlt sé į annan veg ķ lögum.
6. Nś flytur ašili mįl sitt sjįlfur eša fyrirsvarsmašur og dómari telur hann ófęran um aš gęta žannig hagsmuna sinna, og skal žį dómari leggja fyrir hann aš rįša sér hęfan umbošsmann til aš flytja mįliš. Hafi hlutašeigandi ekki oršiš viš žvķ žegar mįl er tekiš nęst fyrir mį fara meš žaš eins og hann hefši ekki sótt žing.
2. Ef žeim sem bera óskipta skyldu er ekki öllum veittur kostur į aš svara til sakar skal vķsa mįli frį dómi. Žaš sama į viš ef žeir sem eiga óskipt réttindi sękja ekki mįl ķ sameiningu, aš žvķ leyti sem krafa er höfš uppi um hagsmuni einhvers žeirra sem į ekki ašild aš žvķ.
3. Ef žeir sem eiga óskipta ašild sękja ekki allir žing skulu žeir sem gera žaš teljast hafa heimild til aš skuldbinda hina.
4. Nś eru kröfur eša yfirlżsingar žeirra sem eiga óskipta ašild ósamrżmanlegar, og skal žį telja ašilana alla bundna viš žį kröfu eša yfirlżsingu sem er gagnašila hagkvęmust, nema sżnt sé aš hśn sé röng eša žann sem setti hana fram hafi sér aš ósekju skort vitneskju um mįlsatvik eša stöšu sķna aš lögum.
2. Sękja mį fleiri en einn ķ sama mįli meš žeim hętti aš kröfum sé ašallega beint aš einum žeirra en aš öšrum til vara ef skilyršum 1. mgr. er fullnęgt. Ella skal vķsa frį dómi kröfum į hendur žeim sem eru sóttir til vara ef žeir krefjast žess.
3. Nś vill sóknarašili stefna nżjum ašila eftir žingfestingu mįls til aš svara til sakar meš žeim sem hann hefur žegar stefnt, og er žaš žį žvķ ašeins heimilt aš skilyršum 1. mgr. sé fullnęgt og sóknarašila verši ekki metiš til vanrękslu aš hann hafi ekki stefnt nżja ašilanum įšur en mįliš var žingfest.
2. Męti žrišji mašur ķ mįli en gerist ekki ašili aš žvķ verša kröfur ekki geršar į hendur honum og getur hann ekki gert kröfu um annaš en mįlskostnaš sér til handa. Honum er allt aš einu rétt aš afla gagna ķ mįli og flytja žaš af sinni hendi aš žvķ leyti sem žaš varšar hann aš lögum.
2. Ef sóknarašili deyr į žeim tķma sem segir ķ 1. mgr. tekur dįnarbś hans viš ašild aš mįlinu ef žau réttindi, sem dómkrafan varšar, įskotnast žvķ. Aš öšrum kosti fellur mįliš nišur en dęma mį dįnarbśiš til greišslu mįlskostnašar.
3. Ef bś sóknarašila er tekiš til gjaldžrotaskipta į žeim tķma sem segir ķ 1. mgr. tekur žrotabś hans viš ašild aš mįlinu ef žau réttindi, sem dómkrafan varšar, įskotnast žvķ. Falli réttindi nišur vegna gjaldžrotaskipta fellur mįl jafnframt nišur.
2. Ef varnarašili deyr į žeim tķma sem segir ķ 1. mgr. tekur dįnarbś hans viš ašild aš mįlinu ef žęr skyldur, sem dómkrafan varšar, falla į žaš. Aš öšrum kosti fellur mįliš nišur en dęma mį dįnarbśiš til greišslu mįlskostnašar.
3. Ef bś varnarašila er tekiš til gjaldžrotaskipta į žeim tķma sem segir ķ 1. mgr. tekur žrotabś hans viš ašild aš mįlinu ef žęr skyldur, sem dómkrafan varšar, falla į žaš. Sóknarašili getur žó krafist aš dómur gangi ašeins į hendur žrotamanni eša bęši į hendur honum og žrotabśinu.
2. Nś telur dómari aš mįl eigi undir annan dómstól eša žaš beri aš reka eftir reglum um mešferš opinberra mįla eša mešferš įgreiningsmįla vegna fullnustugerša eša bśskipta, og vķsar hann žį mįli frį dómi.
2. Nś hefur sóknarašili lögvarša hagsmuni af žvķ aš skoriš sé śr um tilvist eša efni réttinda eša réttarsambands, og getur hann žį leitaš višurkenningardóms um kröfur sķnar ķ žeim efnum. Gildir žetta įn tillits til žess hvort honum vęri žess ķ staš unnt aš leita dóms sem mętti fullnęgja meš ašför.
3. Félag eša samtök manna geta ķ eigin nafni rekiš mįl til višurkenningar į tilteknum réttindum félagsmanna eša lausnar undan tilteknum skyldum žeirra, enda samrżmist žaš tilgangi félagsins eša samtakanna aš gęta žeirra hagsmuna sem dómkrafan tekur til.
2. Nś er krafist dóms um skyldu, sem mętti fullnęgja meš ašför, og hśn reynist hvķla eša geta hvķlt į varnarašila, en sį tķmi er ókominn sem hann veršur krafinn um efndir hennar žegar mįl er dómtekiš, og skal žį sżkna varnarašila aš svo stöddu.
2. Hafi ašili ekki sótt allar kröfur sķnar ķ mįli, sem hann mįtti skv. 1. mgr., er honum heimilt aš sękja afgang žeirra ķ öšru mįli, en ekki mį žį dęma varnarašila til aš greiša mįlskostnaš ķ nżja mįlinu nema sżnt žyki aš ekki hafi veriš unnt aš höfša mįl ķ upphafi um allar kröfurnar eša žaš hefši leitt til tilfinnanlegra tafa eša óhagręšis.
2. Meš gagnstefnu er varnarašila heimilt aš hafa uppi gagnkröfu ķ mįli til sjįlfstęšs dóms og eftir atvikum skuldajafnašar ef gagnkrafan er samkynja ašalkröfunni eša žęr eiga bįšar rętur aš rekja til sama atviks, ašstöšu eša löggernings eša samiš hefur veriš um aš sękja mętti gagnkröfuna ķ mįli um ašalkröfuna. Gagnsök veršur aš höfša innan mįnašar frį žingfestingu ašalsakar.
3. Gagnkröfu mį hafa uppi eftir žann tķma sem segir ķ 1. og 2. mgr. ef žaš er gert fyrir ašalmešferš mįls og žaš veršur ekki metiš varnarašila til vanrękslu aš hafa ekki gert gagnkröfu sķna ķ tęka tķš.
2. Dómari getur ekki sameinaš mįl eftir įkvęšum 1. mgr. gegn mótmęlum ašila ef žaš hefši varšaš frįvķsun eftir kröfu hans aš höfša mįl žannig ķ öndveršu.
3. Žyki dómara žaš naušsynlegt til skżringar eša hagręšis getur hann įkvešiš af sjįlfsdįšum aš ašskilja kröfur sem eiga ekki rętur aš rekja til sama atviks, ašstöšu eša löggernings en eitt mįl er rekiš um, žannig aš fariš verši meš hvora eša hverja žeirra ķ sjįlfstęšu mįli.
2. Ef sakarefni er skipt ķ mįli um skašabętur žannig aš fyrst sé dęmt um bótaskyldu getur dómari oršiš viš kröfu sóknarašila um žaš aš ķ dómi um žį skyldu verši kvešiš į um hęfilega fjįrhęš sem varnarašila beri žegar aš greiša upp ķ vęntanlegar bętur.
2. Mann, sem į hvergi skrįš lögheimili, mį sękja ķ žinghį žar sem hann hefur fasta bśsetu. Sé ókunnugt um fastan bśsetustaš mį sękja hann ķ žinghį žar sem hann dvelst eša ella žar sem hann er staddur žegar stefna er birt.
3. Ķslenskan rķkisborgara, sem er bśsettur erlendis en veršur ekki sóttur žar, mį sękja fyrir dómi ķ Reykjavķk ef hann į ekki skrįš lögheimili ķ annarri žinghį.
4. Sękja mį mann, sem er bśsettur erlendis, ķ žeirri žinghį žar sem hann er staddur viš birtingu stefnu ef mįl varšar fjįrskyldu hans viš mann sem er bśsettur hér į landi eša félag, stofnun eša samtök sem eiga varnaržing hér.
5. Ólögrįša mašur veršur sóttur ķ žinghį žar sem sękja mętti lögrįšamann hans skv. 1.--4. mgr. ef hann hefur ekki sjįlfur forręši į sakarefninu.
2. Óskrįsett félag eša firma mį sękja ķ žeirri žinghį žar sem heimili žess telst vera samkvęmt samžykktum žess eša stjórnarstöš žess er. Einnig mį sękja žaš ķ žeirri žinghį žar sem fyrirsvarsmašur žess yrši sjįlfur sóttur skv. 32. gr. Žaš sama į viš um annars konar óskrįsett samtök eša stofnanir sem įkvęši 3. og 4. mgr. taka ekki til.
3. Rķkiš veršur sótt fyrir dómi ķ Reykjavķk. Sé mįli beint aš stjórnvaldi fyrir rķkisins hönd og žaš hefur stjórnarstöš ķ annarri žinghį mį žó sękja žaš ķ žeirri žinghį. Sveitarfélag veršur meš sama skilorši sótt ķ žeirri žinghį sem žaš heyrir til.
4. Stofnun eša fyrirtęki rķkisins eša sveitarfélags eša stjórnvald žess mį sękja ķ žeirri žinghį žar sem žaš hefur stjórnarstöš.
2. Ef fasteign er ķ fleiri žinghįm en einni eša mįl varšar fleiri fasteignir en eina sem eru ekki ķ sömu žinghį mį sękja mįl skv. 1. mgr. ķ einhverri žeirra.
2. Vķxil- og tékkamįl mį sękja ķ žeirri žinghį žar sem greišslustašur vķxilsins eša tékkans er. Hafi greišslustašur vķxils eša tékka veriš erlendis mį sękja mįl um hann ķ žeirri žinghį, žar sem sį sem innheimtir hann hefur stjórnar- eša starfstöš, enda sé um banka aš ręša, sparisjóš eša annan žann sem hefur skuldheimtu aš atvinnu.
2. Hafi vara eša žjónusta veriš lįtin ķ té ķ śtibśi upphaflegs skuldareiganda hér į landi veršur heimildar skv. 1. mgr. ašeins neytt til aš sękja mįl ķ žeirri žinghį žar sem śtibśiš er.
3. Nś hefur vara eša žjónusta veriš lįtin ķ té erlendis meš žeim hętti sem segir ķ 1. mgr., og mį žį höfša mįl til greišslu į andvirši hennar ķ žeirri žinghį žar sem sį sem hefur kröfuna til innheimtu hér į landi hefur starfstöš, enda hafi hann skuldheimtu aš atvinnu.
2. Sjómenn mega sękja mįl til greišslu fyrir vinnu sķna ķ žeirri žinghį žar sem skip er skrįš.
3. Žeir sem leysa störf sķn af hendi um borš ķ loftfari mega sękja mįl til greišslu vinnulauna ķ žeirri žinghį žar sem loftfariš er skrįš.
2. Mįl um björgunarlaun mį höfša ķ žeirri žinghį žar sem bjargaš var eša žaš sem var bjargaš var flutt ķ land.
3. Ef krafa er tryggš meš sjóveši ķ skipi, farmi eša farmgjaldi og sjóvešiš hefur veriš kyrrsett mį höfša mįl um kröfuna ķ žeirri žinghį žar sem kyrrsetning fór fram.
2. Gagnkrafa og gagnsök skal jafnan sótt į varnaržingi ašalsakar.
3. Ašilum er rétt aš semja um mešferš mįls ķ hverri žinghį sem er.
2. Įkvęši žessa kafla raska ekki gildi sérreglna um varnaržing eftir öšrum lögum.
2. Sį sem ber fyrir sig venju eša erlenda réttarreglu veršur aš leiša tilvist og efni hennar ķ ljós.
3. Ekki žarf aš sanna žaš sem er alkunnugt į žeim staš og tķma sem dómur eša śrskuršur gengur.
2. Eftir žvķ sem dómari telur naušsynlegt til skżringar į mįli er honum rétt aš beina žvķ til ašila aš afla gagna um tiltekin atriši žess.
3. Ef dómari telur bersżnilegt aš atriši, sem ašili vill sanna, skipti ekki mįli eša aš gagn sé tilgangslaust til sönnunar getur hann meinaš ašila um sönnunarfęrslu.
2. Įkvęši 1. mgr. girša ekki fyrir aš byggt verši į sönnunargagni sem er aflaš eftir įkvęšum XII. kafla įšur en mįl er höfšaš.
2. Eftir kröfu gagnašila og meš sama skilorši og segir ķ 1. mgr. er dómara rétt aš kvešja ašila fyrir dóm til aš gefa skżrslu um mįlsatvik.
3. Dómari getur af sjįlfsdįšum kvatt ašila fyrir dóm til aš gefa skżrslu ef hann telur žess žörf til skżringar į mįli.
4. Sem ašili eftir įkvęšum žessa kafla skošast fyrirsvarsmašur sem kemur fram fyrir ašila hönd, sbr. 3.--5. mgr. 17. gr.
2. Žegar ašili gefur skżrslu fyrir dómi fer um framkvęmd skżrslugjafar eftir įkvęšum 3. og 4. mgr. 51. gr., 56. gr. og 1. mgr. 59. gr. eftir žvķ sem įtt getur viš.
2. Ef ašili veršur ekki viš kvašningu um aš koma fyrir dóm til aš gefa skżrslu eša svarar ekki nęgilega spurningu sem honum er ekki rétt aš fęrast undan getur dómari skżrt vanrękslu hans, óljós svör eša žögn į žann hįtt sem er gagnašila hagfelldast.
2. Dómari metur meš hlišsjón af atvikum hverju sinni hvort yngri manni en getur ķ 1. mgr. verši gert skylt aš gefa skżrslu sem vitni. Sama hįtt hefur dómari į um gešveika menn og žroskahefta.
3. Ef vitni kemst ekki į žingstaš vegna veikinda eša svipašra įstęšna mį dómari įkveša aš žaš gefi skżrslu į öšrum staš žar sem žess er kostur.
4. Nś er vitni statt fjarri žingstaš eša žaš hefši annars sérstakt óhagręši af žvķ aš koma fyrir dóm, og getur žį dómari įkvešiš aš skżrsla verši tekin af žvķ į dómžingi gegnum sķma eša annaš fjarskiptatęki, enda verši skżrslutöku hagaš žannig aš allir sem eru staddir į dómžingi heyri oršaskipti viš vitniš.
5. Ef žess er krafist getur dómari lagt fyrir vitni ķ kvašningu skv. 2. mgr. 54. gr. aš hafa meš sér gögn til sżningar fyrir dómi eša aš athuga bękur sķnar, skjöl og ašra muni og gera śtdrįtt śr tilteknum atrišum ķ žeim til skżringar į mįlsatvikum.
2. Dómari getur leyst ašra sem eru eša hafa veriš nįkomnir ašila undan vitnaskyldu ef honum viršist samband žeirra mjög nįiš.
3. Vitni er rétt aš skorast undan žvķ aš svara spurningu ef ętla mį aš ķ svari žess geti falist jįtning eša bending um aš žaš hafi framiš refsiveršan verknaš eša atriši sem valdi žvķ sišferšislegum hnekki eša tilfinnanlegu fjįrhagstjóni. Žaš sama į viš ef ętla mį aš svar hefši sömu afleišingar fyrir einhvern žann sem tengist vitni meš žeim hętti sem segir ķ 1. eša 2. mgr.
4. Dómari getur undanžegiš vitni frį žvķ aš upplżsa um leyndarmįl varšandi višskipti žess, uppgötvanir eša önnur slķk verk ef hann telur hagsmuni vitnis af leyndinni verulega rķkari en hagsmuni ašila af vęttinu.
5. Embęttis- og sżslunarmönnum er óskylt aš koma fyrir dóm til aš vitna um atvik sem hafa gerst ķ embętti žeirra eša sżslan og mį leiša nęgilega ķ ljós meš vottorši śr embęttisbók eša öšru opinberu skjali.
2. Vitni er óheimilt įn leyfis žess sem į ķ hlut aš svara spurningum um:
3. Nś telur dómari hagsmuni ašila verulega meiri af žvķ aš upplżst verši um atriši skv. b- til d-liš 2. mgr. en hagsmuni hlutašeiganda af žvķ aš leynd verši haldiš, og getur hann žį eftir kröfu ašila lagt fyrir vitni aš svara spurningu žótt leyfi sé ekki veitt til žess, enda feli žį svariš ekki ķ sér frįsögn af einkahögum manns sem į ekki ašild aš mįli. Ef dómari telur óvķst hvort žessum skilyršum sé fullnęgt getur hann lagt fyrir vitni aš tjį sér fyrst ķ trśnaši hvers efnis svar žess yrši.
2. Ašila er rétt aš boša vitni į dómžing meš skriflegri kvašningu sem hann gefur śt sjįlfur eša leggur fyrir dómara til śtgįfu. Ķ kvašningu skal greint nafn og heimili vitnis, tilefni bošunar ķ ašalatrišum, nafn dómstóls, hvar og hvenęr vitnaleišslan fer fram og hverjar afleišingar žaš geti haft aš vitni męti ekki. Kvašningu skal birta meš sama hętti og fyrirvara og stefnu.
3. Ef vitni er statt į dómžingi er žvķ skylt aš bera žegar vętti žótt žaš hafi ekki veriš bošaš ķ žvķ skyni.
2. Ef vitni kemur fyrir dóm en fullnęgir annars ekki vitnaskyldu sinni getur dómari aš kröfu ašila gert žvķ sekt meš śrskurši. Višurlög eftir śrskuršinum falla nišur ef vitni fullnęgir sķšan skyldu sinni eša ašili hverfur frį žvķ aš krefja žaš vęttis.
3. Ef vitni kemur fyrir dóm en getur ekki fullnęgt vitnaskyldu sinni vegna įstands sķns, svo sem vegna ölvunar eša gešshręringar, getur dómari gert naušsynlegar rįšstafanir til aš tryggja aš žaš geti leyst skyldu sķna af hendi sķšar.
2. Aš svo bśnu verša spurningar lagšar fyrir vitni. Dómara er rétt aš lįta ašila um aš spyrja vitni, en žį skal sį sem kvaddi vitni leggja spurningar fyrir žaš fyrst og sķšan gagnašili. Dómara er rétt aš umorša, laga og skżra spurningar ašila įšur en vitni svarar og koma ķ veg fyrir aš spurningar séu lagšar fyrir vitni sem eru óįkvešnar, tvķręšar, veišandi, óžarflega móšgandi eša sęrandi, lagašar til aš villa um fyrir vitni eša sżnilega tilgangslausar. Dómari getur svipt ašila, sem brżtur gegn žessu, rétti til aš leggja spurningar fyrir vitni og tekiš skżrslutöku ķ sķnar hendur. Dómara er og rétt aš krefja vitni frekari skżringa į svari žannig aš efni žess komi skżrt fram, svo og aš leggja spurningar sjįlfstętt fyrir vitni.
3. Hvert vitni skal aš jafnaši prófa sér įn žess aš önnur vitni hlżši į. Aš kröfu ašila getur dómari žó įkvešiš aš vitni verši samprófaš viš annaš vitni eša ašila.
4. Nś er dómžing hįš fyrir opnum dyrum og spurningu til vitnis er žannig hįttaš aš svar viš henni varšar einkahagi žess eša annarra, og getur žį dómari lįtiš vitniš svara skriflega. Skal žį bókaš um svariš og ašilum og vitninu gefinn kostur į aš ganga śr skugga um aš bókun sé rétt įn žess aš hśn sé lesin upp.
5. Dómari leišbeinir vitni um atriši sem lśta aš skyldu og heimild žess til vitnisburšar. Ef vitni telur sér óskylt aš gefa skżrslu eša svara einstökum spurningum eša heldur fram heimildarskorti ber žvķ aš leiša lķkur aš stašreyndum sem veltur į ķ žeim efnum. Dómari getur leyft vitni aš leiša ašra fyrir dóm til skżrslugjafar ķ žvķ skyni.
2. Eftir kröfu ašila skal dómari lįta vitni stašfesta framburš sinn meš eiši eša drengskaparheiti žegar žaš hefur lokiš skżrslugjöf. Vitni veršur žó ekki lįtiš stašfesta framburš sinn ef:
3. Įšur en vitni stašfestir framburš sinn brżnir dómari fyrir žvķ helgi og žżšingu stašfestingar, bęši fyrir śrslit mįls og vitniš sjįlft lagalega og sišferšislega.
4. Ef vitni lżsir žvķ yfir aš gefnu tilefni frį dómara aš žaš samrżmist afstöšu žess ķ trśarefnum aš vinna eiš og aš žaš trśi į guš fer stašfesting žannig fram aš vitniš lyftir upp hęgri hendi og hefur žessi orš eftir dómara: Ég sver žaš og vitna til gušs mķns aš ég hef sagt žaš sem ég veit sannast og réttast og ekkert dregiš undan.
5. Ef ekki eru skilyrši til eišvinningar skv. 4. mgr. vinnur vitni heit og fer stašfesting žannig fram aš vitniš lyftir upp hęgri hendi og hefur žessi orš eftir dómara: Ég lżsi žvķ yfir og legg viš drengskap minn og heišur aš ég hef sagt žaš sem ég veit sannast og réttast og ekkert dregiš undan.
6. Eišur og heitvinning hafa sömu žżšingu aš lögum.
2. Ef vitni krefst žess aš fullnęgšum skyldum sķnum įkvešur dómari žvķ greišslu vegna śtlagšs kostnašar af rękslu vitnaskyldu og žóknun fyrir atvinnumissi sem mį telja skipta žaš mįli mišaš viš efnahag žess og ašstęšur. Sį sem kvešur vitni greišir einn kostnaš og žóknun um sinn, en hafi bįšir ašilar krafist vęttis eša haft not af žvķ getur dómari įkvešiš aš skipta greišslu milli žeirra sem žeir įbyrgjast žó ķ sameiningu. Greišslu skal žegar inna af hendi.
2. Dómari leggur sjįlfur mat į atriši sem krefjast almennrar žekkingar og menntunar eša lagažekkingar.
3. Ef opinber starfsmašur er skipašur ķ eitt skipti fyrir öll til aš meta tiltekin atriši getur ašili snśiš sér beint til hans ef honum er skylt aš framkvęma matiš eša hann er fśs til žess įn dómkvašningar, enda sé žaš ķ verkahring hans.
2. Ašilar skulu kvaddir į dómžing žar sem matsbeišni er tekin fyrir. Ef žeir koma sér saman um hęfan matsmann skal kvešja hann til starfans nema sérstakar įstęšur męli gegn žvķ. Annars greinir dómari ašilum aš öšru jöfnu frį žvķ hvern hann hafi ķ hyggju aš kvešja til matsstarfa.
3. Žann einn mį dómkvešja til aš framkvęma mat sem er oršinn 20 įra aš aldri, er aš öllu leyti óašfinnanlegt vitni um žaš atriši sem į aš meta og hefur naušsynlega kunnįttu til aš leysa starfann af hendi eša annars žį kunnįttu sem bestrar er kostur. Mašur getur ekki skorast undan aš verša viš kvašningu ef honum vęri skylt og heimilt aš bera vitni um matsatriši og breytir engu žótt naušsyn beri til aš hann fari ķ ašra žinghį en žar sem hann į heimili til aš rękja starfann. Dómara er žó rétt aš taka rökstudda undanfęrslu til greina, enda sé žį kostur jafnhęfs manns til starfans.
4. Dómari getur dómkvatt matsmann sem er bśsettur utan lögsagnarumdęmis hans.
5. Dómkvašning skal bókuš ķ žingbók. Ķ henni skal greina skżrt hvaš skuli metiš, hvenęr mati skuli lokiš og hverjum eigi aš gefa kost į aš gęta hagsmuna sinna viš framkvęmd žess. Žį skal tekiš fram aš matsmanni beri aš vinna verk sitt af bestu vitund og semja rökstudda matsgerš sem hann megi vera višbśinn aš žurfa aš gefa skżrslu um fyrir dómi.
6. Ef matsmašur deyr, forfallast, reynist óhęfur til starfans eša vanrękir žaš kvešur dómari annan ķ hans staš aš kröfu matsbeišanda.
2. Matsmašur tilkynnir ašilum svo fljótt sem verša mį og meš sannanlegum hętti hvar og hvenęr verši metiš. Ašilum og dómara ber aš veita matsmanni leišbeiningar eftir föngum um matsatriši. Matsmanni er rétt aš afla sér gagna til afnota viš matiš, en ašilum, sem eru višstaddir, skal žį gefinn kostur į aš tjį sig um žau eftir žörfum. Ef vitnaleišsla reynist naušsynleg til skżringar į matsatriši er dómara rétt aš lįta hana žegar fara fram.
3. Žeim sem hefur umrįš žess sem matsgerš lżtur aš er skylt aš veita matsmanni ašgang aš žvķ nema hann megi skorast undan vitnaskyldu um matsatriši eša sé óheimilt aš bera vitni um žaš.
4. Matsmašur framkvęmir starf sitt žótt ašilar męti ekki žegar metiš er, nema upplżsingar vanti sem žeir hefšu mįtt veita.
2. Matsmašur į rétt į hęfilegri žóknun fyrir störf sķn samkvęmt reikningi og endurgreišslu śtlagšs kostnašar śr hendi matsbeišanda. Matsmanni er rétt aš krefjast greišslu fyrir fram vegna feršakostnašar, svo og tryggingar samkvęmt įkvöršun dómara fyrir žóknun sinni ef meš žarf.
2. Dómari leggur mat į önnur atriši varšandi matsgerš, žar į mešal sönnunargildi hennar žegar leyst er aš öšru leyti śr mįli.
2. Nś skorar ašili į gagnašila aš leggja fram skjal sem hann hefur ķ vörslum sķnum, og ber žį gagnašila aš verša viš žvķ ef ašili į rétt til skjalsins įn tillits til mįlsins eša efni skjalsins er slķkt aš gagnašila vęri skylt aš bera vitni um žaš ef hann vęri ekki ašili aš mįlinu.
3. Nś er skjal ķ vörslum manns sem er ekki ašili aš mįli, og getur žį ašili krafist aš fį žaš afhent til framlagningar ķ mįli ef vörslumanni skjalsins er skylt aš afhenda žaš ašilanum įn tillits til mįlsins eša efni skjalsins er slķkt aš vörslumanni sé skylt aš bera vitni um žaš ķ mįlinu.
4. Ašili, sem krefst skjals skv. 2. eša 3. mgr., ber sönnunarbyrši fyrir žvķ aš skjališ sé til og ķ vörslum žess sem hann heldur fram. Ef stašhęfingum ašila um žaš er mótmęlt ber honum aš leggja fram eftirrit af skjalinu ef žess er kostur, en lżsa ella efni žess eftir föngum, og skal greina frį žvķ hvaš eigi aš leiša ķ ljós meš skjalinu.
2. Ef vörslumašur skjals veršur ekki viš kröfu ašila um aš lįta žaš af hendi getur ašili lagt žau gögn, sem getur ķ 4. mgr. 67. gr., fyrir dómara, įsamt skriflegri beišni um aš vörslumašur verši skyldašur meš śrskurši til aš afhenda skjališ fyrir dómi. Ef dómari telur ekki śtilokaš aš skjališ hafi žżšingu ķ mįlinu kvešur hann ašila og vörslumann fyrir dóm og gefur žeim kost į aš tjį sig um beišnina. Aš žvķ loknu kvešur dómari upp śrskurš ef meš žarf um skyldu vörslumanns til aš afhenda ašila skjališ, sbr. žó 69. gr. Ķ śrskurši mį įkveša aš leysa beri žessa skyldu af hendi innan tiltekins tķma aš višlögšum dagsektum til ašilans sem skyldan er viš. Śrskuršinum mį einnig fullnęgja meš ašför eftir ašalefni sķnu.
3. Ef vörslumašur mętir ekki fyrir dóm skv. 2. mgr. getur dómari leitaš til lögreglu um aš sękja hann ef ašili krefst.
2. Ef sį sem er skylt aš lįta af hendi skjal skv. 67. gr. gerir sennilegt aš žaš baki sér tjón eša óhagręši aš verša viš žeirri skyldu getur dómari įkvešiš aš lįta viš žaš sitja aš skjališ verši afhent fyrir dómi til eftirritunar. Žaš sama į viš ef skjal er veršmętt fyrir hlutašeiganda eša sérstök hętta er į žvķ aš žaš glatist eša spillist ef žaš er lįtiš af hendi. Hlutašeigandi getur einnig krafist aš trygging verši sett fyrir tjóni sem afhending skjals kann aš baka honum įšur en hann lętur žaš frį sér.
3. Frumrit skjala, sem įkvęši 1. og 2. mgr. taka til, skulu afhent hlutašeiganda um leiš og afnotum er lokiš.
2. Žar til annaš sannast skal telja ķslenskt opinbert skjal ófalsaš ef žaš stafar frį embęttis- eša sżslunarmanni eftir formi sķnu og efni. Žaš sama į viš um erlent opinbert skjal ef ręšismašur eša annar trśnašarmašur ķslenska rķkisins ķ hlutašeigandi rķki vottar aš śtgefandi skjals hafi heimild til žess eftir lögum žess rķkis eša žaš er sżnt meš öšrum fullnęgjandi hętti.
3. Žar til annaš sannast skal efni opinbers skjals tališ rétt ef žaš varšar tiltekin atvik sem er sagt aš hafi gerst ķ embętti eša sżslan śtgefanda.
2. Nś kemur sį sem tjįist vera śtgefandi skjals fyrir dóm til skżrslugjafar og žvķ er boriš viš ķ mįli aš undirritun į skjali sé fölsuš eša efni žess breytt, og getur žį dómari eftir kröfu ašila lagt fyrir hlutašeiganda aš gefa sżnishorn af rithönd sinni. Ef slķkri kröfu er beint aš ašila og hann neitar aš verša viš henni skal aš öšru jöfnu lķta svo į aš hann samžykki stašhęfingar gagnašila um skjališ. Ef vitni neitar aš verša viš slķkri kröfu mį beita žaš višurlögum skv. 2. mgr. 55. gr.
3. Dómari metur sönnunargildi einkaskjals meš hlišsjón af atvikum hverju sinni.
2. Beišni skv. 1. mgr. skal tekin fyrir ķ žinghaldi ķ mįlinu. Dómari getur sett žaš skilyrši fyrir aš sinna beišni aš ašili greiši fyrir fram kostnaš eša setji tryggingu fyrir greišslu kostnašar af mįlaleitan sinni.
3. Ef dómari telur skilyršum 1. mgr. 47. gr. fullnęgt til aš verša viš beišni bókar hann įkvöršun sķna um žaš ķ žingbók. Śrskuršur skal kvešinn upp ef krafist er.
2. Nś į gagnaöflun aš fara fram fyrir dómi ķ öšru rķki, og aflar žį dómari ķ mįlinu žżšingar į žeim gögnum sem um ręšir ķ 1. mgr. į kostnaš ašila. Dómari sendir skriflegt erindi sitt og önnur gögn įsamt žżšingum til hlutašeigandi dóms, eftir atvikum fyrir milligöngu Stjórnarrįšsins.
2. Ef sérstakt tilefni veršur til žess mešan į gagnaöflun stendur fyrir öšrum dómi getur ašili óskaš eftir žvķ aš frekari gagna verši aflaš žar en var beišst ķ byrjun. Įkvešur hlutašeigandi dómari hvort oršiš verši viš slķkri ósk.
3. Ef ekki er sótt žing viš gagnaöflun fyrir öšrum dómi af hįlfu žess sem beiddist hennar skal telja beišni hans um hana fallna nišur nema gagnašili męti og krefjist aš hśn fari allt aš einu fram. Śtivist hefur ekki ašrar afleišingar, sbr. žó 4. mgr.
4. Falli beišni nišur skv. 3. mgr. skal tekiš tillit til žess kostnašar sem hśn hefur bakaš gagnašila viš endanlega įkvöršun mįlskostnašar hvernig sem mįliš fer.
[2. Žį skal įkvęšum 75. gr. einnig beitt eftir žvķ sem getur įtt viš žegar gagna er aflaš fyrir hérašsdómi hér į landi ķ tengslum viš rekstur mįls erlendis, žar į mešal fyrir EFTA-dómstólnum.]1)
2. Nś er hętta į aš kostur fari forgöršum į žvķ aš afla sönnunar um atvik sem varšar lögvarša hagsmuni ašila eša aš žaš verši verulega erfišara sķšar, og er honum žį heimilt aš leita sönnunar um atvikiš fyrir dómi meš vitnaleišslu eša öflun skjals eša annars sżnilegs sönnunargagns žótt hann hafi ekki haft uppi kröfu ķ tengslum viš atvikiš ķ dómsmįli. Ašila er meš sama hętti heimilt aš leita sönnunar fyrir dómi um atvik sem varša lögvarša hagsmuni hans og geta rįšiš nišurstöšu um hvort hann lįti verša af mįlshöfšun vegna žeirra.
3. Heimildum 1. og 2. mgr. veršur ekki beitt til aš afla sannana um refsiverša hįttsemi žar sem įkęruvaldiš ętti sókn sakar.
2. Ķ beišni skal greina skżrt frį žvķ atviki sem ašili vill leita sönnunar um, hvernig hann vill aš žaš verši gert, hver réttindi eru ķ hśfi og hverja ašra sönnunin varšar aš lögum. Ef sönnunar er leitaš skv. 2. mgr. 77. gr. skal enn fremur rökstutt hvers vegna sönnunarfęrsla žolir ekki biš eša getur rįšiš nišurstöšu um hvort mįl verši sķšar höfšaš.
3. Dómari metur af sjįlfsdįšum hvort skilyrši séu til aš fallast į beišni. Ef hann telur aš svo sé ekki eša įgreiningur rķs um žaš kvešur hann upp śrskurš žar um.
4. Dómari kvešur ašila fyrir dóm žar sem sönnunarfęrsla fer fram. Ef beišni varšar ašra ašila skulu žeir einnig kvaddir fyrir dóm, enda žoli mįlefniš žį biš sem leišir af žvķ.
2. Ef sérstakt tilefni veršur til žess mešan į öflun sönnunar stendur getur ašili óskaš eftir žvķ aš frekari gagna verši aflaš en var beišst ķ byrjun. Dómari įkvešur hvort oršiš verši viš slķkri ósk.
3. Nś er ekki sótt žing af hįlfu žess sem beišni stafar frį, og veršur žį ekki af öflun sönnunar nema annar męti sem hefur lögvarinna hagsmuna aš gęta, hann óskar aš athöfn fari allt aš einu fram og dómari telur efni til aš verša viš ósk hans.
4. Sį sem bišur um öflun sönnunar greišir kostnaš sem hlżst af žvķ. Ef ašrir sękja žing og krefjast žess getur dómari śrskuršaš žeim ómaksžóknun śr hendi hans.
2. Ef stefnandi hefur ašeins uppi kröfur ķ mįli sem er unnt aš fullnęgja meš ašför skal eitt eintak stefnu ritaš į löggiltan skjalapappķr ķ stęršinni A4 meš a.m.k. 4 sm spįssķu vinstra megin į framhliš blašs og hęgra megin į bakhliš. Skal žetta eintak afhent dómara aukalega viš žingfestingu mįls nema sįtt sé žį žegar gerš ķ žvķ eša stefndi samžykkir kröfur stefnanda eša leggur fram greinargerš.
3. Stefnanda er jafnan rétt aš gefa śt stefnu sjįlfur. Honum er einnig heimilt aš leggja stefnu fyrir dómara til śtgįfu, enda sé žį oršalag hennar tilhlżšilegt. Sé leitaš til dómara um śtgįfu stefnu skal hann benda stefnanda į galla sem hann sér į mįlatilbśnaši og geta varšaš frįvķsun, en ekki mį hann synja um śtgįfu stefnu af žeim sökum, enda er hann óbundinn af slķku įliti sķnu viš śrlausn mįls.
2. Ekki mį skipa mann stefnuvott nema hann sé oršinn 25 įra aš aldri, hafi óflekkaš mannorš og sé svo heill og hraustur aš hann geti gegnt starfanum.
3. Įšur en stefnuvottur tekur til starfa skal hann undirrita drengskaparheit, sem sżslumašur varšveitir, um aš hann muni rękja starfann af trśmennsku og samviskusemi.
4. Dómsmįlarįšherra skal setja gjaldskrį1) vegna starfa stefnuvotta.
2. Stefna veršur ekki birt fyrir manni sem er yngri en 15 įra aš aldri.
3. Stefnu mį ekki birta fyrir gagnašila stefnda eša manni sem gęti veriš ķ fyrirsvari fyrir gagnašila.
2. Stefna telst einnig nęgilega birt ef hśn er auglżst ķ Lögbirtingablaši skv. 89. gr.
3. Ķ staš stefnubirtingar skv. 1. mgr. og jafngilt henni mį koma stefnu į framfęri meš žvķ aš:
4. Ef stefndi sękir žing viš žingfestingu mįls breytir engu žótt stefna hafi ekki veriš birt eša komiš į framfęri viš hann, galli hafi veriš į birtingu eša birt meš of skömmum fyrirvara.
2. Žeim sem annast birtingu er rétt aš įskilja fyrirframgreišslu kostnašar af henni śr hendi stefnanda.
3. Sį er vanhęfur til aš birta stefnu sem er ašili aš mįli, maki ašila eša skyldur eša męgšur ašila ķ beinan legg eša annan liš til hlišar.
2. Stefna skal aš jafnaši birt fyrir stefnda sjįlfum į skrįšu lögheimili hans eša žar sem hann hefur fasta bśsetu, dvalarstaš eša vinnustaš. Birting er žó alltaf gild žótt hśn fari fram į öšrum staš ef birt er fyrir stefnda sjįlfum.
3. Birting er einnig lögmęt žótt hśn fari ekki fram skv. 2. mgr. ef:
4. Nś er félagi stefnt, og mį žį birting alltaf fara fram į stjórnarstöš žess žótt fyrirsvarsmašur hafi žar ekki fastan vinnustaš, en žį skal aš jafnaši birta fyrir ęšsta starfsmanni žess sem veršur nįš til. Eins mį fara aš žegar öšrum lögašila er stefnt, svo sem firma, samtökum, stofnun, rķkinu, stjórnvaldi eša sveitarfélagi.
2. Sį sem annast birtingu skal afhenda žeim sem er birt fyrir samrit stefnu og vekja athygli hans į žvķ hver athöfn sé aš fara fram. Ef birt er fyrir öšrum en stefnda skal honum bent į skyldur sķnar skv. 3. mgr.
3. Ef stefna er birt fyrir öšrum en stefnda ber žeim manni aš višlagšri sekt aš koma samriti stefnu ķ hendur stefnda, en sé žess ekki kostur žį ķ hendur žess sem mį telja lķklegastan til aš koma samriti til skila ķ tęka tķš.
4. Nś kemur ķ ljós aš stefnda sé ekki lengur aš finna į žeim staš sem er getiš ķ stefnu, og skal žį sį sem annast birtingu leita vitneskju um annan staš til birtingar eftir žvķ sem kostur er. Verši ekki uppvķst um annan staš eša bresti žann, sem annast birtingu, heimild til birtingar žar skal stefnan žegar endursend stefnanda meš bošum um vitneskju sem var aflaš.
2. Birtingarvottorš skal fęrt į frumrit stefnu eša blaš sem er fest viš žaš. Frumritiš skal sķšan afhent eša sent stefnanda.
3. Efni birtingarvottoršs telst rétt žar til žaš gagnstęša sannast.
2. Ef yfirlżsing skv. 3. mgr. 83. gr. er ekki tķmasett skal litiš svo į aš stefndi hafi falliš meš bindandi hętti frį stefnufresti.
2. Ef stefna er birt skv. 1. mgr. skal tiltekiš ķ henni af hverri įstęšu žaš er gert.
2. Ef stefndi į annars skrįš lögheimili, fasta bśsetu eša dvalarstaš hér į landi utan žinghįr žar sem mįl veršur žingfest skal stefnufrestur vera ein vika.
3. Ef stefndi į heimili eša dvalarstaš erlendis eša ókunnugt er um hann eša heimili hans skal stefnufrestur vera einn mįnušur.
4. Nś er lögašila stefnt og fyrirsvarsmašur hans į ekki skrįš lögheimili, fasta bśsetu eša dvalarstaš ķ sömu žinghį og lögašilinn hefur stjórnarstöš, og skal žį stefnufrestur mišast viš žį žinghį žar sem stjórnarstöšin er ef žaš leišir til skemmri stefnufrests.
5. Ef stefna žarf upphaflegum mįlsašila ķ mešalgöngusök, framhaldssök eša gagnsök ber honum žriggja sólarhringa stefnufrestur įn tillits til įkvęša 2.--4. mgr. Birta mį fyrir umbošsmanni ašilans ķ mįlinu.
2. Ef tķmi til nżs žinghalds er įkvešinn į dómžingi er ekki žörf frekari tilkynninga um žį įkvöršun til ašila sem er staddur žar žegar hśn er kynnt.
2. Nś sękir stefnandi ekki žing žegar žingfesta į mįl hans og hefur ekki lögmęt forföll, og er žį mįlatilbśnašur hans ónżtur. Sęki stefndi žing getur dómari śrskuršaš honum ómaksžóknun śr hendi stefnanda aš kröfu hans.
3. Gagnkrafa til skuldajafnašar er žingfest žegar hśn er gerš fyrir dómi.
4. Žegar mįl hefur veriš žingfest veršur dóms ekki krafist um žęr kröfur sem eru geršar ķ žvķ ķ öšru mįli. Ef dóms er krafist žannig um kröfu ķ öšru mįli skal vķsa henni frį dómi.
2. Dómari getur veitt stefnanda skamman frest til aš leggja fram önnur gögn skv. 1. mgr. en stefnu ef ašilar eru į žaš sįttir eša dómari telur aš stefnandi verši ekki krafinn um žau žį žegar.
2. Ef stefndi sękir ekki žing sķšar žegar mįl er tekiš fyrir og hann hefur ekki lagt fram greinargerš skal fariš svo aš sem segir ķ 1. mgr.
3. Hafi stefndi lagt fram greinargerš įšur en žingsókn hans fellur nišur mį gefa stefnanda kost į aš svara vörnum hans ķ skriflegri sókn, en aš henni framkominni veršur mįliš tekiš til dóms. Mįliš veršur žį dęmt eftir framkomnum kröfum, gögnum og sókn stefnanda meš tilliti til žess sem hefur komiš fram af hįlfu stefnda.
4. Stefndi getur ekki skotiš mįli, sem er dęmt eftir 1.--3. mgr., til ęšra dóms nema meš gagnįfrżjun žegar stefnandi hefur įfrżjaš fyrir sitt leyti. Stefndi getur beišst endurupptöku žess ķ héraši eftir įkvęšum XXIII. kafla.
2. Lögmęt forföll umbošsmanns ašila jafngilda lögmętum forföllum ašilans sjįlfs.
3. Ef dómara er kunnugt um aš ašili męti ekki vegna lögmętra forfalla frestar hann mįli og tilkynnir hvenęr žaš verši tekiš fyrir į nż.
4. Nś hefur ašili ekki mętt ķ mįli en haft lögmęt forföll sem dómara var ókunnugt um og ekki var unnt aš tilkynna honum, og getur ašilinn žį snśiš sér til dómara meš sönnun fyrir forföllum sķnum og skriflegri beišni um endurupptöku mįls, enda hafi dómur ekki gengiš ķ žvķ. Dómari tekur žį mįl upp į nż meš bókun ķ žingbók frį žvķ ašili mętti sķšast eša frį žvķ mįl skyldi žingfesta ef stefnandi mętti žį ekki og tilkynnir ašilum hvenęr mįl verši tekiš fyrir į nż.
2. Um sįttaumleitan, gerš sįttar og įhrif hennar fer eftir įkvęšum XV. kafla.
2. Haldi stefndi uppi vörnum ķ mįli skal hann leggja fram skriflega greinargerš um žęr viš lok frests skv. 1. mgr. Ķ henni skal greint frį ašilum, mįlflutningsumboši, kröfum stefnda, gögnum sem hann leggur fram og gögnum sem hann telur aš enn žurfi aš afla. Žį skal žar lżst į gagnoršan og skżran hįtt mįlsįstęšum stefnda og öšrum atvikum sem žarf aš greina til žess aš samhengi mįlsįstęšna verši ljóst, auk žess aš vķsaš skal til helstu lagaįkvęša eša réttarreglna sem stefndi byggir mįlatilbśnaš sinn į. Žį skulu žeir tilgreindir sem stefndi hyggst leiša til skżrslugjafar fyrir dómi um atvik mįls. Dómari getur veitt stefnda frekari frest til aš leggja fram greinargerš ef hann telur réttmęta įstęšu til žess.
3. Stefnda er meš sama hętti og stefnanda heimilt aš leggja fram gögn og skriflega ašilaskżrslu sķna um atvik mįls.
2. Nś krefst stefndi frįvķsunar mįls ķ greinargerš, og skal žį mįliš flutt munnlega um žį kröfu įšur en fjallaš veršur frekar um efni žess og leyst śr kröfunni ķ śrskurši. Frį žessu mį vķkja ef krafan byggist į įstęšum sem varša einnig efni mįls og nęgilegar upplżsingar žykja ekki komnar fram aš žvķ leyti.
3. Nś hrindir dómari frįvķsunarkröfu, og er hann žį ekki bundinn af žeim śrskurši ef nżjar upplżsingar koma fram sķšar undir rekstri mįls um žau atriši sem śrskuršaš var um.
4. Ef dómari veršur žess var eftir dómtöku mįls aš gallar séu į žvķ sem varša frįvķsun į einni eša fleiri kröfum, en žó ekki žeim öllum, getur hann kvešiš į um frįvķsun mįls aš hluta og leyst śr efni žess aš öšru leyti ķ dómi. Žaš sama į viš ef ašilar eru fleiri en einn til sóknar eša varnar og frįvķsun varšar einn eša fleiri žeirra en ekki žį alla.
5. Nś fellir ęšri dómur śr gildi śrskurš um frįvķsun mįls aš einhverju leyti eša öllu, og skal žį hérašsdómari taka mįliš upp į nż samkvęmt įkvęšum ęšra dóms eins og žaš stóš žegar hann tók žaš til śrskuršar.
2. Ef mįl varšar flókin fjįrvišskipti getur dómari gefiš ašilum kost į aš leggja fram śtreikninga sem kröfur žeirra byggjast į, enda hafi slķkar upplżsingar ekki komiš fram meš fullnęgjandi hętti ķ öšrum gögnum mįls.
3. Ašilum ber eftir föngum aš gefa glöggar og greinilegar yfirlżsingar fyrir dómi. Dómara ber aš fylgjast meš mįli ķ öllum atrišum og spyrja ašila um hvert žaš atriši, sem honum žykir óljóst og kann aš hafa žżšingu, og skal hann kosta kapps um aš yfirlżsingar žeirra verši nęgilega glöggar.
4. Dómara er skylt aš leišbeina ašila, sem er ólöglęršur og flytur mįl sitt sjįlfur, um formhliš mįls eftir žvķ sem dómara viršist naušsyn bera til.
5. Mįlsįstęšur og mótmęli skulu koma fram jafnskjótt og tilefni veršur til. Aš öšrum kosti mį ekki taka slķkar yfirlżsingar til greina nema gagnašili samžykki eša ašili hefur žarfnast leišbeininga dómara en ekki fengiš žęr.
2. Dómari getur oršiš viš ósk ašila um aš fresta mįli frekar ef hann telur žaš vęnlegt til aš nį sįttum eša naušsynlegt til aš afla gagna sem nęgilegur frestur hefur ekki įšur veriš til, en bįšum ašilum ber žį jöfnum höndum aš nota sama frest til gagnaöflunar. Aš öšrum kosti synjar dómari aš jafnaši um frest, žótt ašilar séu į einu mįli um aš ęskja hans.
3. Nś fęr dómari vitneskju um aš opinbert mįl hafi veriš höfšaš eša opinber rannsókn standi yfir vegna refsiveršs athęfis og telja mį aš śrslit žess mįls eša rannsóknar skipti verulegu mįli um śrslit einkamįlsins, og getur hann žį frestaš mįli af sjįlfsdįšum žar til séš er fyrir enda opinbers mįls eša rannsóknar. Meš sama hętti mį fresta mįli ef annaš einkamįl hefur veriš höfšaš śt af efni sem varšar śrslit žess verulega eša žaš efni hefur veriš réttilega lagt til śrlausnar stjórnvalds.
4. Dómari getur oršiš viš ósk ašila um aš fį aš gefa munnlega skżrslu fyrir dómi um atriši sem varša öflun gagna įšur en komiš er aš ašalmešferš mįls. Eins er heimilt aš taka skżrslu fyrir dómi įšur en öflun sżnilegra sönnunargagna er lokiš ef žaš žarf aš gera eftir įkvęšum XI. kafla eša sį sem į aš gefa skżrslu veršur fjarverandi vegna lögmętra forfalla žegar žing er hįš til ašalmešferšar mįls.
5. Aš jafnaši įkvešur dómari ekki hvenęr žing verši hįš til ašalmešferšar mįls fyrr en ašilar hafa lżst lokiš öflun sżnilegra sönnunargagna. Eftir žaš er ašilum aš jafnaši óheimilt aš leggja fram sżnileg sönnunargögn. Frį žessu getur dómari žó vikiš ef žaš veldur ekki töfum į mįli, ekki hefur įšur veriš unnt aš afla tiltekinna gagna eša skort hefur į leišbeiningar hans eša įbendingar.
2. Ašalmešferš hefst meš žvķ aš dómari gefur stefnanda kost į aš gera stuttlega grein fyrir mįlinu og aš žvķ bśnu į stefndi fęri į aš gera stuttar athugasemdir viš lżsingu stefnanda. Sķšan eru teknar skżrslur af ašilum og vitnum og gengiš į vettvang ef žvķ er aš skipta.
3. Aš loknum skżrslutökum fer fram munnlegur flutningur mįls. Stefnandi talar fyrst og sķšan stefndi, en rétt er aš talaš sé tvisvar af hįlfu hvors. Dómari getur leyft ašilum sjįlfum aš gera stuttar athugasemdir aš loknum munnlegum mįlflutningi umbošsmanna žeirra. Dómari stżrir mįlflutningi og gętir žess aš ręšumašur haldi sig viš efniš og aš mįlflutningur sé glöggur og sęmilegur. Dómari getur takmarkaš mįlfrelsi žess sem lagar sig ekki aš įminningum hans eša fer aš mun fram śr žeim tķma sem hefur veriš įętlaš aš mįlflutningur hans muni taka.
4. Nś er mįl skriflega flutt, og skal žį fresta žvķ aš loknum skżrslutökum til žess aš stefnandi leggi fram sókn. Aš henni fram kominni veršur mįli frestaš į nż til žess aš stefndi leggi fram vörn. Enn veršur mįli sķšan frestaš til žess aš ašilar eigi bįšir kost į aš leggja fram skrifleg andsvör einu sinni.
5. Aš loknum mįlflutningi tekur dómari mįliš til dóms.
2. Ef mįl veršur fellt nišur skv. b- til e-liš 1. mgr. og stefndi sękir žing og krefst mįlskostnašar śr hendi stefnanda kvešur dómari upp śrskurš um kröfuna og nišurfellingu mįlsins. Slķkan śrskurš getur dómari fellt śr gildi ef stefnandi sannar aš hann hafi haft lögmęt forföll žegar žingsókn hans féll nišur.
3. Ķ öšrum tilvikum en greinir ķ 2. mgr. veršur mįl fellt nišur meš bókun ķ žingbók nema įgreiningur standi um hvort žaš verši gert sem dómari tekur žį afstöšu til meš śrskurši.
2. Dómari leitar aš jafnaši sįtta eftir aš stefndi hefur lagt fram greinargerš sķna en įšur en žing er hįš til ašalmešferšar. Dómara er heimilt aš leita sįtta fyrr, svo og viš ašalmešferš eša eftir aš flutningi mįls er lokiš. Ekki stendur žaš ķ vegi sįttaumleitana aš žęr hafi įšur veriš reyndar įn įrangurs.
3. Śrlausn hérašsdóms veršur ekki ómerkt fyrir ęšra dómi fyrir žęr sakir aš sįtta hafi ekki veriš leitaš.
2. Žegar sįttaumleitunum er vķsaš til sżslumanns skal sį sem gerir žaš lįta honum ķ té mįlsgögn ķ žeim męli sem žörf krefur. Skal sżslumašur sķšan svo fljótt sem verša mį kvešja ašila į sinn fund og reyna meš žeim sęttir.
3. Sżslumašur fellir nišur sįttaumleitanir ef sįttafundur er ekki sóttur af hendi beggja ašila eša žegar hann telur annars sżnt aš žęr beri ekki įrangur.
4. Ef sįtt tekst fyrir sżslumanni skal hśn bókuš ķ sérstakri geršabók hans. Nś tekst sįtt aš nokkru leyti en ekki öllu, og fer žį um framhald mįls fyrir dómi eftir 2. mgr. 108. gr.
5. Sįtt, sem er gerš fyrir sżslumanni, felur ķ sér lok dómsmįls, eftir atvikum aš žvķ leyti sem sįtt hefur tekist. Fullnęgja mį skyldu samkvęmt sįtt sem tekst fyrir sżslumanni meš ašför.
2. Dómsįtt mį gera um hluta mįls og veršur žaš žį rekiš įfram aš öšru leyti. Ef sįtt tekst um annaš en mįlskostnaš skal hann įkvešinn meš śrskurši.
3. Sįtt mį gera um kröfur žótt žęr hafi ekki veriš geršar fyrir dómi.
4. Gera mį dómsįtt um mįlsefni sem hefur veriš dęmt fyrir hérašsdómi į nęstu nķu mįnušum eftir uppkvašningu dóms.
2. Ef ašili byggir rétt į dómsįtt ķ dómsmįli getur gagnašili vefengt gildi hennar. Žaš sama į viš ef réttur er byggšur į dómsįtt viš fullnustugerš eša bśskipti.
3. Ķ dómsmįli skv. 1. eša 2. mgr. er dómari bundinn af śrlausn hlišsetts dómara um atriši sem hann hefur tekiš afstöšu til.
4. Įkvęši 1. og 2. mgr. gilda um sįtt sem tekst fyrir sżslumanni.
2. Dómari mį ekki byggja nišurstöšu sķna į mįlsįstęšu eša mótmęlum sem hefšu mįtt koma fram en geršu žaš ekki viš mešferš mįls. Nś er atviks getiš ķ framlögšu skjali en ašili hefur ekki hreyft žvķ sérstaklega sem mįlsįstęšu viš flutning mįls, og metur žį dómari eftir atvikum hvort sś mįlsįstęša komi til greina.
3. Dómari metur eftir atvikum hvort žögn ašila viš stašhęfingu eša kröfu gagnašila skuli meta sem samžykki eša ekki.
2. Dómari leysir śr öšrum atrišum sem žarf aš rįša til lykta fyrir dómtöku mįls meš śrskurši. Śrskurš skal kveša upp žegar ķ staš ķ žinghaldi ef unnt er, en aš öšrum kosti svo fljótt sem verša mį.
3. Śrskuršur skal vera skriflegur og skrįšur ķ žingbók eša dómabók. Dómari skal fęra rök fyrir nišurstöšu sinni ķ śrskurši įn žess aš greina frį atvikum mįls eša kröfum eša rökstušningi ašila, en nišurstašan skal sķšan dregin saman ķ śrskuršarorši.
4. Feli śrskuršur ķ sér lokanišurstöšu mįls skulu forsendur fylgja śrskuršarorši meš sama hętti og ef um dóm vęri aš ręša. Ef mįli er vķsaš frį dómi įn kröfu stefnda eša žaš er fellt nišur mį dómari žó lįta viš žaš sitja aš greina ķ forsendum śrskuršar frį ašilum og žingfestingardegi mįls, kröfum ašila og rökstušningi fyrir nišurstöšu.
5. Dómari getur breytt įkvöršun sinni um atriši sem varša rekstur mįls, svo og śrskurši sem felur ekki ķ sér lokanišurstöšu mįls, sbr. žó 2. mgr. 105. gr.
2. Įritun dómara į stefnu skv. 1. mgr. hefur sama gildi og dómur. Henni veršur ekki skotiš til ęšra dóms.
2. Ķ dómsorši skal ašalnišurstaša mįls dregin saman, svo sem sżkna ef sżknaš er af öllum efniskröfum, kröfur stefnanda sem eru teknar til greina o.s.frv.
3. Dómar skulu vera stuttir og glöggir.
4. Ekki mį skķrskota ķ dómi til sannana eša atvika sem kunna sķšar aš koma fram. Žó mį verša viš kröfu um aš stefnda verši gert aš leysa af hendi skyldu gegn tilteknu gagngjaldi śr hendi stefnanda eša aš skylda verši lögš į stefnda til annars en peningagreišslu aš višlögšum dagsektum.
5. Ķ dómi mį eftir kröfu kveša į um ašfararfrest ef sérstök įstęša žykir til aš vķkja frį almennum reglum laga ķ žeim efnum. Žį mį įkveša ķ dómi eftir kröfu ef mikilvęgir hagsmunir žykja ķ hśfi aš įfrżjun mįlsins hindri ekki ašför eftir dóminum, en eftir atvikum mį žaš vera hįš žvķ skilyrši aš dómhafi setji žį tiltekna tryggingu viš ašför. Kröfu um dómsįkvęši sem žessi mį setja fram viš ašalmešferš mįls.
2. Ef dómur er fjölskipašur og mįl munnlega flutt skulu allir dómendur hafa hlżtt į flutning žess. Geti žeir ekki allir tekiš žįtt ķ uppkvašningu dóms skal nefna dómara ķ staš žess sem hefur misst viš og endurtaka munnlegan flutning mįls. Afl atkvęša ręšur śrslitum um hvert atriši. Nś veršur dómari ķ minni hluta um eitthvert atriši, og skal hann žį allt aš einu taka žįtt ķ įlyktun um önnur atriši, en įgreiningsatrišis skal žį getiš ķ dómi. Formašur dóms stżrir atkvęšagreišslu og sér um samningu dóms.
3. Dómari tilkynnir ašilum hvar og hvenęr dómur eša śrskuršur verši kvešinn upp ef vörnum hefur veriš haldiš uppi ķ mįli. Viš uppkvašningu skal lesa upp dómsorš eša śrskuršarorš į dómžingi ķ heyranda hljóši. Endurrit af dómi eša śrskurši skal aš öšru jöfnu vera til reišu viš uppkvašningu hans.
4. Frestir samkvęmt dómi eša śrskurši byrja aš lķša žegar viš uppkvašningu hans įn tillits til žess hvort ašilar séu žar staddir.
2. Krafa sem hefur veriš dęmd aš efni til veršur ekki borin aftur undir sama eša hlišsettan dómstól framar en segir ķ lögum žessum. Nżju mįli um slķka kröfu skal vķsaš frį dómi.
3. Dómur er bindandi fyrir dómara žegar hann hefur veriš kvešinn upp. Dómara er žó heimilt aš leišrétta ritvillur, reikningsskekkjur, nafnskekkjur og ašrar bersżnilegar villur ķ dómi, enda lįti hann ašilum sem hafa fengiš endurrit af dómi žį ķ té nżtt endurrit įn tafar.
4. Dómur hefur fullt sönnunargildi um žau mįlsatvik sem ķ honum greinir žar til žaš gagnstęša er sannaš.
2. Ķ vķxilmįli mį stefndi einnig koma aš vörnum sem varša form og efni vķxils, ašferšina til aš halda vķxilkröfu ķ gildi og önnur atriši sem eru skilyrši til aš koma fram vķxilrétti eftir vķxillögum. Žaš sama į viš um tékkamįl.
3. Ķ skuldabréfamįli mį stefndi einnig koma aš vörnum ef hann į ekki aš sanna žęr stašhęfingar sem varnirnar byggjast į eša unnt er aš sanna stašhęfingarnar meš skjölum sem hann leggur žegar fram.
4. Hafa mį uppi gagnkröfu til skuldajafnašar eša sjįlfstęšs dóms ķ mįli samkvęmt įkvęšum žessa kafla ef gagnkrafan er sams konar og ašalkrafan eša gagnkrafan styšst annars viš vķxil eša tékka. Ķ vķxil- eša tékkamįli mį einnig koma aš gagnkröfu sem er sprottin af žvķ aš ašili hafi ekki gefiš žęr tilkynningar til formanna sinna į vķxli eša tékka sem eru bošnar ķ vķxillögum eša lögum um tékka.
2. Nś fer stefndi į mis viš aš koma vörnum aš ķ mįli vegna įkvęša 118. gr., og getur hann žį höfšaš mįl gegn stefnanda eftir almennum reglum til heimtu skašabóta.
3. Aš öšru leyti fara mįl samkvęmt žessum kafla eftir įkvęšum 3. žįttar.
2. Mįl til ógildingar į vešskuldabréfi skal höfšaš ķ žeirri žinghį žar sem žvķ var eša yrši žinglżst. Mįl til ógildingar į öšru skjali skal höfša ķ žeirri žinghį žar sem žaš var gefiš śt. Ef žessu veršur ekki komiš viš en skjal veršur žó ógilt hér į landi skal höfša mįl fyrir dómi ķ Reykjavķk.
2. Ef dómari telur skilyrši fyrir ógildingardómi ekki vera fyrir hendi synjar hann um śtgįfu stefnu. Skal kvešinn upp śrskuršur um synjunina ef krafist er.
3. Ef dómari telur skilyršum fyrir ógildingardómi fullnęgt gefur hann śt stefnu, en ķ henni skal skoraš į hvern žann sem kann aš hafa skjališ undir höndum aš koma meš žaš fyrir dóm viš žingfestingu mįlsins, žvķ ella megi vęnta aš žaš verši ógilt meš dómi. Stefnan skal birt einu sinni ķ Lögbirtingablaši.
4. Nś kemur enginn fram meš skjališ viš žingfestingu mįls og enginn mótmęlir annars ógildingu žess, og skal žį ógildingardómur kvešinn upp nema gallar į mįlatilbśnaši leiši til frįvķsunar mįls. Sé vörnum haldiš uppi skal męlt fyrir ķ dómi um ógildingu skjals eša synjun um ógildingardóm.
5. Aš öšru leyti fer um ógildingardómsmįl eftir įkvęšum 3. žįttar.
2. Um varnaržing ķ eignardómsmįli og mešferš žess fer eftir įkvęšum 2. mgr. 120. gr. og 121. gr. aš breyttu breytanda.
2. Ašili, sem ęskir mįlsmešferšar eftir reglum žessa kafla, skal afhenda forstöšumanni dómstóls stefnu įsamt skriflegri beišni um śtgįfu hennar og žeim mįlsgögnum sem geta stutt beišnina. Ķ stefnu skal höfš eyša til žess aš dómari geti skrįš žar staš og stund til žingfestingar og stefnufrest og skal tekiš fram ķ texta hennar aš dómari hafi fallist į beišni um aš mįliš sęti mešferš eftir įkvęšum žessa kafla. Ķ beišni skal rökstutt ķtarlega hvernig megi telja skilyršum 1. mgr. fullnęgt.
3. Ef skilyršum 1. mgr. er ekki fullnęgt synjar dómari um śtgįfu stefnu. Skal kvešinn upp śrskuršur um synjunina ef krafist er.
4. Nś er fallist į aš mįl sęti mešferš eftir įkvęšum žessa kafla, og skal žvķ žį žegar śthlutaš dómara til mešferšar. Hann gefur śt stefnu og įkvešur um leiš hvar og hvenęr mįl veršur žingfest, sem aš öšru jöfnu skal gert utan reglulegs dómžings, og hver stefnufrestur skuli vera, en hann mį skemmstur vera einn sólarhringur.
5. Įkvęšum žessarar greinar mį beita viš höfšun gagnsakar žannig aš mįl sęti upp frį žvķ ķ heild sinni mešferš eftir reglum žessa kafla. Ef beišni berst um slķkt gefur forstöšumašur dómstóls žó gagnašila kost į aš tjį sig um hana įšur en afstaša er tekin til hennar.
2. Aš kröfu ašila getur dómari įkvešiš aš vitni verši kvatt fyrir dóm meš skemmri fyrirvara en getur ķ 2. mgr. 54. gr.
3. Dómur skal kvešinn upp svo fljótt sem verša mį eftir dómtöku mįls.
4. Ef śrskuršur dómara um atriši, sem varšar rekstur mįls, er kęršur til ęšra dóms skal sį frestur sem getur ķ 1. mgr. 149. gr. vera žrķr sólarhringar.
5. Frestur til aš įfrżja mįli, sem sętir mešferš eftir įkvęšum žessa kafla til ęšra dóms įn įfrżjunarleyfis, er žrjįr vikur frį uppkvašningu dóms. ...1) Frestir ķ mįli fyrir Hęstarétti skulu vera svo skammir sem verša mį.
6. Aš öšru leyti fer um žessi mįl eftir almennum reglum.
2. Dómsmįlarįšherra skal skipa nefnd žriggja lögfręšinga, gjafsóknarnefnd, til fjögurra įra ķ senn til aš veita umsögn um umsóknir um gjafsókn. Einn nefndarmanna skal skipašur eftir tilnefningu Lögmannafélags Ķslands en annar eftir tilnefningu Dómarafélags Ķslands. [Dómsmįlarįšherra getur sett nįnari reglur ķ reglugerš um starfshętti gjafsóknarnefndar, žar į mešal um višmišunarmörk ķ mati hennar į skilyršum fyrir gjafsókn skv. a-liš 1. mgr. 126. gr.]1)
3. Umsókn um gjafsókn skal vera skrifleg og beint til dómsmįlarįšherra. Ķ henni skal greint skżrlega frį mįli sem hśn varšar og rökstutt aš skilyršum fyrir gjafsókn sé fullnęgt. Umsókn skulu fylgja gögn eftir žörfum.
4. Dómsmįlarįšherra veitir gjafsókn eftir umsókn ašila. Hśn veršur žvķ ašeins veitt aš gjafsóknarnefnd męli meš žvķ.
2. Gjafsókn veršur enn fremur veitt eftir žvķ sem fyrir er męlt ķ öšrum lögum.
3. Nś er gjafsókn veitt, og skal žį tekiš fram ķ gjafsóknarbréfi til hvaša mįls hśn taki, hvort hśn sé veitt til rekstrar mįls fyrir hérašsdómi eša ęšra dómi og hvort hśn sé takmörkuš meš tilteknum hętti.
2. Ef žóknun umbošsmanns gjafsóknarhafa fyrir flutning mįls er ekki undanskilin gjafsókn skal hśn įkvešin ķ dómi. Takist sįtt ķ mįli įkvešur dómari žóknunina ķ śrskurši.
3. Gjafsóknarhafi er undanžeginn öllum greišslum ķ rķkissjóš vegna žess mįls sem gjafsókn tekur til, žar į mešal greišslum fyrir opinber vottorš og önnur gögn sem verša lögš fram ķ mįli.
4. Ef annaš er ekki tekiš fram ķ gjafsóknarbréfi nęr gjafsókn einnig til kostnašar af fullnustu réttinda gjafsóknarhafa meš ašför og naušungarsölu.
5. Nś skżtur gagnašili gjafsóknarhafa mįli til ęšra dóms, og nęr žį gjafsókn einnig til mįlskostnašar gjafsóknarhafa žar fyrir dómi, žar į mešal af gagnįfrżjun eša gagnkęru mįls, ef annaš er ekki tekiš fram ķ gjafsóknarbréfi.
2. Dómsmįlarįšherra mį afturkalla gjafsókn ef ķ ljós kemur aš hśn var veitt aš ófyrirsynju, hagur gjafsóknarhafa breytist svo aš hennar sé ekki lengur žörf eša gjafsóknarhafi lętur hjį lķša aš krefjast mįlskostnašar śr hendi gagnašila sķns. Viš afturköllun fellur greišsluskylda rķkisins nišur įn tillits til žess hvort žegar hefur veriš stofnaš til kostnašar vegna mįlsins. Gjafsóknarhafi veršur žó ekki krafinn um greišslu gjalda sem hann hefur komist hjį skv. 3. mgr. 127. gr. įšur en gjafsókn var afturkölluš.
3. Gjafsókn breytir engu um aš gjafsóknarhafa verši sjįlfum gert aš greiša gagnašila sķnum mįlskostnaš.
4. Nś veršur gagnašili gjafsóknarhafa dęmdur til aš greiša mįlskostnaš, og skal žį ekki tekiš tillit til žess aš gjafsókn hafi veriš veitt viš įkvöršun mįlskostnašar. Ef gjafsóknarhafi hefur sjįlfur haft kostnaš af mįli skal honum įkvešin greišsla mįlskostnašar aš žvķ leyti ķ dómi, en aš öšru leyti veršur mįlskostnašur dęmdur rķkinu.
2. Ašili, sem krefst dómsathafnar, greišir kostnaš af henni um sinn.
3. Ašila er rétt aš krefjast greišslu mįlskostnašar śr hendi gagnašila sķns, žar į mešal ķ gagnsök og mešalgöngusök, eftir mati dómsins eša samkvęmt sundurlišušum reikningi sem er lagšur fram ekki sķšar en viš ašalmešferš mįls. Mįlskostnašur veršur žvķ ašeins dęmdur aš hans sé krafist.
4. Mįlskostnašur, sem er dęmdur ašila śr hendi gagnašila hans, ber drįttarvexti frį fimmtįnda degi eftir uppkvašningu dóms eša śrskuršar og til greišsludags žótt žess sé ekki krafist sérstaklega eša getiš ķ dómi eša śrskurši.
2. Stefnanda skal gert aš greiša stefnda mįlskostnaš ef mįli er vķsaš frį dómi eša žaš er fellt nišur af annarri įstęšu en žeirri aš stefndi efni žį skyldu sem hann er krafinn um ķ mįli.
3. Nś vinnur ašili mįl aš nokkru og tapar žvķ aš nokkru eša veruleg vafaatriši eru ķ mįli, og mį žį dęma annan ašilann til aš greiša hluta mįlskostnašar hins eša lįta hvorn žeirra bera sinn kostnaš af mįlinu. Eins mį fara aš ef žeim sem tapar mįli hvorki var né mįtti vera kunnugt um žau atvik sem réšu śrslitum fyrr en eftir aš mįl var höfšaš.
4. Nś eru rekin fleiri dómsmįl en eitt sem hefši mįtt komast hjį meš žvķ aš sękja kröfur ķ žeim öllum ķ einu mįli, eftir atvikum sem gagnkröfu, og mį žį lękka mįlskostnaš handa žeim sem vinnur mįl af tilliti til žess, sbr. einnig 2. mgr. 27. gr.
2. Ef sakir skv. 1. mgr. eru miklar mį dęma ašila til aš greiša gagnašila įlag į mįlskostnaš.
3. Įn tillits til mįlsśrslita mį einnig dęma ašila til aš greiša sérstaklega žann kostnaš sem hann hefur bakaš gagnašila meš rįšstöfunum viš rekstur mįls eša ķ tengslum viš žaš ef žęr voru sżnilega žarflausar eša tilgangslausar.
4. Nś hefur umbošsmašur ašila įtt žįtt ķ žeim įviršingum sem getur ķ 1. og 3. mgr., og mį žį dęma hann einan eša sameiginlega meš ašilanum til aš greiša gagnašila mįlskostnaš, žar į mešal įlag skv. 2. mgr., hvort sem žess er krafist ķ mįli eša ekki.
2. Nś eru annars fleiri ašilar en einn til sóknar eša varnar ķ mįli og žeim veršur dęmdur mįlskostnašur, og skal hann žį įkvešinn handa hverjum žeirra fyrir sig. Ef dęma į slķka ašila til greišslu mįlskostnašar skal žaš aš jafnaši gert ķ einu lagi žannig aš žeir įbyrgist greišslu einn fyrir alla og allir fyrir einn.
2. Dómari įkvešur hvort stefnanda verši gert aš setja tryggingu, hverrar fjįrhęšar og ķ hverju formi hśn verši og innan hvers frests žaš skuli gert. Leyst veršur śr įgreiningi um žetta ķ śrskurši.
3. Ef stefnandi setur ekki tryggingu eftir įkvöršun dómara skal mįli vķsaš frį dómi.
2. Ef refsing liggur aš auki eftir öšrum lögum viš broti sem įkvęši žessa kafla taka til mį koma henni fram ķ öšru mįli įn tillits til įkvöršunar um réttarfarssekt.
2. Umbošsmanni ašila, sem gerist sekur um brot skv. c- til f-liš 1. mgr., mį įkveša sekt einum sér eša meš ašilanum.
3. Manni, sem gefur skżrslu fyrir dómi, mį įkveša sekt fyrir brot gegn e- eša f-liš 1. mgr.
4. Įkveša mį sekt į hendur öšrum en žeim sem įkvęši 1.--3. mgr. taka til fyrir aš hlżša ekki fyrirskipunum dómara sem miša aš žvķ aš halda uppi reglu į dómžingi eša aš koma žar annars hneykslanlega eša ósęmilega fram.
5. Fyrir ęšra dómi mį įkveša sekt į hendur ašila, umbošsmanni hans eša žeim bįšum ķ senn fyrir tilefnislaust mįlskot.
2. Sektir į hendur öšrum skulu įkvešnar ķ śrskurši jafnskjótt og brot er framiš.
1)Nś 167. gr.
2. Eftir aš žrķr mįnušir eru lišnir frį žvķ mįli lauk ķ héraši en innan įrs frį žvķ getur stefndi beišst endurupptöku śtivistarmįls ef beišnin berst dómara innan mįnašar frį žvķ stefnda uršu mįlsśrslit kunn og stefndi sżnir fram į aš einhverju eftirfarandi skilyrša sé fullnęgt:
3. Beišni um endurupptöku veršur ekki sinnt nema stefndi setji įšur tryggingu, sem dómari tekur gilda, fyrir greišslu žess mįlskostnašar sem var lagšur į hann ķ dómi eša įritašri stefnu eša hann sanni aš hann hafi greitt mįlskostnašinn. Frį žessu mį žó vķkja meš samžykki stefnanda.
4. Stefndi getur ekki beišst endurupptöku ef stefnandi hefur įfrżjaš mįli til ęšra dóms.
5. Žegar frestur skv. 2. mgr. er lišinn veršur mįl ekki tekiš upp ķ héraši nema eftir įkvöršun Hęstaréttar, sbr. 1. mgr. 157. gr.1)
2. Ef beišni er ófullnęgjandi eša berst röngum dómi eša dómari telur sżnt aš skilyršum 137. gr. sé ekki fullnęgt synjar hann žegar ķ staš um endurupptöku, en śrskuršur skal kvešinn upp um synjunina ef krafist er. Aš öšrum kosti bošar dómari bįša ašila fyrir dóm til aš taka beišni fyrir.
3. Sęki stefndi ekki žing žegar beišni hans er tekin fyrir telst hśn fallin nišur. Sęki stefnandi žing getur dómari śrskuršaš honum ómaksžóknun śr hendi stefnda aš kröfu hans. Ekki veršur žį beišst endurupptöku öšru sinni.
4. Nś sękir stefnandi ekki žing žegar beišni er tekin fyrir, og veršur mįliš žį endurupptekiš og fariš meš žaš eftir įkvęšum 2. mgr. 140. gr.
5. Ef bįšir ašilar sękja žing žegar beišni er tekin fyrir getur stefnandi haft uppi mótmęli gegn endurupptöku og skal žį leyst śr žeim meš śrskurši įšur en lengra er haldiš. Aš öšrum kosti er mįl endurupptekiš.
2. Endurupptaka mįls hindrar ekki ašför į grundvelli dóms eša įritunar į stefnu nema aš žvķ leyti sem krafa stefnda skv. 1. mgr. hefur veriš tekin til greina. Śrskuršur skv. 1. mgr. haggar ekki gildi ašfarargeršar sem hefur įšur fariš fram.
3. Upphaflegum dómi ķ mįli veršur ekki įfrżjaš til ęšra dóms eftir aš žaš er endurupptekiš nema endurupptöku ljśki meš žvķ aš dómurinn standi óhaggašur skv. 2. eša 4. mgr. 140. gr. og stefnandi įfrżji.
2. Mįl veršur ekki fellt nišur žótt stefnandi sęki ekki žing eftir endurupptöku. Stefndi getur žó falliš žį frį endurupptöku og stendur žį upphafleg śrlausn óhögguš. Annars į stefndi žess žį kost aš fęra fram varnir og veršur mįliš sķšan dęmt į nż eftir framkomnum kröfum og mįlatilbśnaši ašilanna.
3. Ef stefndi sękir ekki žing eftir endurupptöku skal fariš svo aš sem segir ķ 3. mgr. 96. gr. Gangi žį śtivistardómur į hendur stefnda gilda įkvęši 4. mgr. 96. gr. um heimild hans til aš skjóta mįli til ęšra dóms.
4. Nś sękir hvorugur ašila žing eftir endurupptöku, og lżkur žį mešferš mįlsins žannig aš upphafleg śrlausn stendur óhögguš.
2. Gegn mótmęlum stefnanda veršur žvķ ašeins tekiš tillit til krafna, mįlsįstęšna og sönnunargagna sem stefndi fęrir fram viš endurupptöku aš einhverju eftirfarandi skilyrša sé fullnęgt:
3. Ķ dómi eša śrskurši įkvešur dómari mįlskostnaš ķ einu lagi vegna mįlsins ķ heild. Aš öšru jöfnu skal stefndi dęmdur til aš greiša stefnanda allan mįlskostnaš įn tillits til žeirrar nišurstöšu sem fęst viš endurupptöku.
2. Stefnandi getur įfrżjaš mįli til ęšra dóms eftir endurupptöku samkvęmt almennum reglum.
3. Aš fengnu įfrżjunarleyfi skv. 154. gr. getur stefndi įfrżjaš mįli til ęšra dóms eftir aš dómur hefur gengiš viš endurupptöku, enda hafi žaš žį ekki veriš śtivistardómur į hendur honum.
2. Eftir aš ašalmešferš mįls er hafin veršur śrskurši hérašsdómara ekki skotiš til ęšra dóms nema śrskuršur sé um:
3. Hverjum žeim, sem telur hérašsdómara hafa gert į sinn hluta ķ dómarastarfi, er rétt aš kęra hann fyrir Hęstarétt og getur Hęstiréttur veitt dómara įminningu eša dęmt honum aš greiša sekt ķ rķkissjóš.
2. Vitni eša matsmašur, sem er staddur į dómžingi viš uppkvašningu śrskuršar eša dómsathöfn, mį žó lżsa yfir kęru munnlega og veršur žį bókaš um hana ķ žingbók.
3. Kęra frestar frekari framkvęmdum į grundvelli śrskuršar žar til leyst er śr mįli fyrir ęšra dómi.
2. Kęru mį styšja viš nż sönnunargögn. Vilji kęrandi bera nż gögn fyrir sig skal hann greina frį žeim ķ kęru, svo og žvķ hvaš hann hyggst sanna meš žeim. Slķk gögn skulu fylgja kęru ķ frumriti eša stašfestu eftirriti.
3. Kęrandi greišir hérašsdómara lögmęlt dómgjöld fyrir Hęstarétti.
2. Ef kęra fullnęgir ekki įkvęšum 1. mgr. 145. gr. brżnir hérašsdómari fyrir kęranda aš bęta śr göllum į henni.
3. Nś viršist hérašsdómara kęra į engum rökum reist, og getur hann žį įkvešiš eftir kröfu aš kęranda beri aš setja tryggingu fyrir tjóni sem kęra kann aš baka gagnašila ef hśn veldur frestun mįlsins. Tryggingu skal setja innan tveggja sólarhringa frį žvķ kęru er lżst. Ella veršur ekki frekar af kęrumįli.
2. Hérašsdómara er jafnan heimilt aš lįta skriflegar athugasemdir sķnar um kęruefni fylgja mįlsgögnum til Hęstaréttar.
2. Hafi greinargerš skv. 1. mgr. ekki veriš afhent hérašsdómara įšur en hann sendir Hęstarétti mįlsgögnin skal henni beint til Hęstaréttar.
2. Nś er kęra ekki gerš žannig śr garši sem segir ķ 1. mgr. 145. gr. eša mįlatilbśnašur er annars ófullkominn, og getur žį Hęstiréttur lagt fyrir kęranda aš bęta śr žvķ sem er įbótavant innan tiltekins frests. Verši kęrandi ekki viš žvķ getur Hęstiréttur vķsaš kęrumįlinu frį sér.
3. Hęstiréttur getur meš žeim fyrirvara, sem hann telur hęfilegan, gefiš ašilum kost į aš flytja kęrumįliš munnlega.
2. Hęstiréttur kvešur į um kęrumįlskostnaš.
3. Aš gengnum dómi sendir Hęstiréttur hérašsdómara endurrit dóms. Hérašsdómari tilkynnir ašilum um nišurstöšu kęrumįls.
4. Aš öšru leyti veršur reglum um įfrżjunarmįl beitt um kęrumįl eftir žvķ sem įtt getur viš.
2. Hafi sakarefni veriš skipt ķ mįli skv. 31. gr. veršur aš įfrżja hverjum dómi fyrir sig įšur en lengra er haldiš viš rekstur žess.
3. Įfrżja mį dómi ķ žvķ skyni aš honum verši breytt aš efni til eša hann stašfestur, hann verši ómerktur og mįli vķsaš heim ķ héraš til löglegrar mešferšar eša mįli verši vķsaš frį hérašsdómi.
4. Heimilt er bįšum eša öllum ašilum aš įfrżja dómi. Skal mįliš žį flutt ķ einu lagi fyrir Hęstarétti.
5. Afsal į rétti til mįlskots, hvort heldur er berum oršum eša žegjandi, veršur ekki gefiš fyrr en dómur er genginn ķ mįli ķ héraši.]1)
2. Įfrżjunarfjįrhęš skal įkveša eftir höfušstól kröfu ķ įfrżjunarstefnu. Ef fleiri kröfur en ein eru sóttar saman ķ mįli skal leggja žęr saman viš įkvöršun įfrżjunarfjįrhęšar. Hafi gagnkrafa veriš höfš uppi til skuldajafnašar skal ekki litiš til hennar viš įkvöršun įfrżjunarfjįrhęšar.
3. Ef mįl varšar annars konar kröfu en fjįrkröfu įkvešur Hęstiréttur hvort hagsmunirnir svari til įfrżjunarfjįrhęšar. Įšur en įkvöršun er tekin getur Hęstiréttur leitaš umsagnar mįlsašila.
4. Nś nęr krafa ekki įfrżjunarfjįrhęš eša Hęstiréttur telur hagsmuni ekki nęgja til įfrżjunar skv. 3. mgr. og getur hann žį oršiš viš umsókn um leyfi til aš įfrżja mįli ef einhverju eftirtalinna skilyrša er fullnęgt:
2. Hęstiréttur getur oršiš viš umsókn um leyfi til aš įfrżja dómi sem berst nęstu žrjį mįnuši eftir lok frests skv. 1. mgr. ef skilyršum 4. mgr. 152. gr. er fullnęgt, enda sé drįttur į įfrżjun nęgilega réttlęttur.
3. Nś įfrżjar ašili dómi og er gagnašila žį heimilt aš gagnįfrżja įn tillits til įfrżjunarfrests, en stefnu til gagnįfrżjunar veršur aš gefa śt mešan hann nżtur enn frests til aš leggja fram greinargerš fyrir Hęstarétti, sbr. 1. mgr. 158. gr.
4. Ef mįl, sem hefur veriš įfrżjaš til Hęstaréttar innan frests skv. 1.--3. mgr., veršur ekki žingfest, žaš fellur žar nišur eša žvķ er vķsaš žašan frį dómi er ašila heimilt aš skjóta žvķ žangaš aftur žótt įfrżjunarfrestur sé žį lišinn. Ber žį aš fį įfrżjunarstefnu gefna śt į nż innan fjögurra vikna frį žvķ mįliš įtti aš žingfesta eša uppkvašningu dóms um nišurfellingu žess eša frįvķsun. Žessari heimild veršur ekki beitt oftar en einu sinni ķ mįli.]1)
2. Hęstiréttur getur gefiš öšrum mįlsašilum kost į aš tjį sig um umsókn įšur en įkvöršun er tekin.
3. Synji Hęstiréttur um įfrżjunarleyfi getur sami ašili ekki sótt um žaš öšru sinni.
4. Nś er įfrżjunarleyfi veitt og skal žį gefa śt įfrżjunarstefnuna sem fylgdi umsókn og įrita hana um leyfisveitinguna. Hęstiréttur veršur ekki krafinn um rökstušning fyrir žeirri įkvöršun.
5. Ef synjaš er um įfrżjunarleyfi skal žeim sem sótti um žaš tilkynnt bréflega um žį nišurstöšu. Ķ tilkynningunni skal greint frį įstęšum fyrir synjuninni.]1)
2. Afhenda skal hęstaréttarritara tvö eintök af įfrżjunarstefnu sem Hęstiréttur fęr haldiš eftir.
3. Hęstaréttarritari synjar um śtgįfu įfrżjunarstefnu ef hann telur hana ekki vera ķ réttu horfi. Sé įfrżjunarfrestur aš renna śt getur hann įkvešiš skamman frest handa įfrżjanda til aš bęta śr įfrżjunarstefnu og mį žį gefa hana śt įn įfrżjunarleyfis ef henni er framvķsaš til śtgįfu į nż ķ réttu horfi innan žess tķma žótt įfrżjunarfrestur sé žį lišinn. Frestur ķ žessu skyni skal ekki vera lengri en ein vika og veršur ašeins veittur ķ eitt skipti. Įfrżjandi getur krafist įkvöršunar Hęstaréttar um synjun hęstaréttarritara um śtgįfu įfrżjunarstefnu.
4. Hęstaréttarritari gefur śt įfrżjunarstefnu ķ nafni dómsins.
5. Įfrżjunarstefnu veršur aš birta ekki sķšar en viku įšur en frestur handa stefnda skv. e-liš 1. mgr. er į enda. Aš öšru leyti gilda įkvęši XIII. kafla um birtingu įfrżjunarstefnu.]1)
2. Ķ greinargerš įfrżjanda skal koma fram:
3. Žegar mįl hefur veriš žingfest beinir hęstaréttarritari žvķ til hérašsdómstólsins, žar sem var leyst śr mįli, aš afhenda Hęstarétti dómsgeršir.
4. Hęstiréttur setur nįnari reglur um frįgang mįlsgagna og dómsgerša.]1)
1)L. 38/1994, 10. gr. Rg. 461/1994 og 463/1994.
2. Ef ekki er sótt žing af hįlfu įfrżjanda į sķšara stigi veršur mįliš fellt nišur meš dómi. Hafi stefndi skilaš greinargerš ķ mįlinu mį dęma honum mįlskostnaš śr hendi įfrżjanda.]1)
2. Gagnįfrżjun veitir ekki stefnda rétt til sjįlfstęšs frests.
3. Berist Hęstarétti ekki tilkynning skv. 1. mgr. eša skili stefndi ekki greinargerš innan žess frests sem honum hefur veriš settur skal litiš svo į aš hann krefjist stašfestingar hérašsdóms. Skal mįliš žį dómtekiš, en fyrst mį žó veita įfrżjanda skamman frest til aš ljśka gagnaöflun sem hann hefur bošaš ķ greinargerš. Hęstiréttur kvešur upp dóm ķ mįlinu į grundvelli fyrirliggjandi gagna įn munnlegs flutnings.
4. Hafi stefndi skilaš greinargerš en žingsókn fellur nišur af hans hįlfu į sķšara stigi mįls mį gefa įfrżjanda kost į aš svara vörnum hans ķ skriflegri sókn og ljśka gagnaöflun. Skal mįliš sķšan dómtekiš og dómur lagšur į žaš eftir framkomnum kröfum, gögnum og sókn įfrżjanda meš tilliti til žess sem hefur komiš fram af hįlfu stefnda.
5. Nś hefur stefndi ekki skilaš greinargerš og getur žį Hęstiréttur allt aš einu heimilaš honum aš taka til varna ķ mįli meš eša įn samžykkis įfrżjanda, enda séu miklir hagsmunir ķ hśfi fyrir hann og vanręksla hans žyki afsakanleg. Eins mį fara aš ef žingsókn stefnda fellur nišur į sķšara stigi mįls.]1)
2. Meš greinargerš skal stefndi afhenda mįlsgögn ķ žeim fjölda eintaka sem Hęstiréttur įkvešur, en til žeirra teljast žau mįlsskjöl og endurrit sem hann hyggst byggja mįl sitt į fyrir Hęstarétti og liggja žegar fyrir, enda hafi įfrżjandi ekki žegar afhent žau.
3. Įkvęši 4. mgr. 156. gr. gilda um mįlsgögn stefnda.]1)
2. Strax og gagnaöflun er lokiš skal hvor ašili um sig tilkynna Hęstarétti hve langan tķma hann įętli aš hann žurfi til aš flytja munnlega mįlflutningsręšu ķ mįlinu.
3. Ef žörf krefur tekur Hęstiréttur mįl fyrir į dómžingi til aš rįša til lykta atrišum varšandi rekstur žess. Skulu ašilar kvaddir fyrir dóm meš hęfilegum fyrirvara ķ žessu skyni.]1)
2. Aš jafnaši skal flytja mįl um formsatriši žess įšur en žaš veršur tekiš til frekari mešferšar aš efni til. Hęstiréttur getur žó įkvešiš aš mįl verši flutt ķ einu lagi um formsatriši og efni eša aš taka formsatriši mįls til śrlausnar įn sérstaks mįlflutnings, enda hafi ašilar žį įšur įtt kost į aš tjį sig um žaš.
3. Ef stefndi hefur skilaš greinargerš ķ mįli veršur žaš flutt munnlega. Hęstiréttur getur žó įkvešiš aš mįl verši skriflega flutt ef sérstakar įstęšur męla meš žvķ. Hęstiréttur getur einnig tekiš til greina samhljóša óskir ašila um aš mįliš verši dómtekiš įn sérstaks mįlflutnings.
4. Um leiš og bošaš er til mįlflutnings getur Hęstiréttur beint til ašila aš žeir afhendi hvor um sig meš tilteknum fyrirvara stutt yfirlit um atvik mįls ķ tķmaröš, mįlsįstęšur sķnar og tilvķsanir til réttarreglna, svo og um tilvitnanir ķ fręširit og dóma sem žeir hyggjast styšjast viš ķ mįlflutningi.
5. Hęstiréttur getur takmarkaš ręšutķma ašila viš munnlegan flutning mįls. Žegar bošaš er til mįlflutnings mį taka fram hve langan tķma ašilar fį hvor um sig til umrįša.]1)
2. Frumręša veršur fyrst flutt af hįlfu įfrżjanda og sķšan af hįlfu stefnda nema forseti hafi įkvešiš ašra röš og ašilum veriš žaš tilkynnt viš bošun til mįlflutnings. Eftir frumręšur skal gefinn kostur į aš fram komi stutt andsvör af hįlfu hvors ašila ķ sömu röš. Flytji mįlflutningsumbošsmašur mįliš af hįlfu ašila getur forseti heimilaš ašilanum sjįlfum aš koma aš stuttum athugasemdum aš loknum andsvörum umbošsmanns hans.
3. Ķ mįlflutningi skal gera grein fyrir kröfum, ķ hverju įgreiningsefni ašilanna felast, mįlsįstęšum og öšrum röksemdum fyrir kröfum. Skal foršast mįlalengingar og mįlflutningi beint aš žeim atrišum sem įgreiningur er um eša naušsynlegt er aš fjalla um til aš varpa ljósi į įgreiningsefni.
4. Forseti stżrir žinghaldi. Hann getur krafist aš mįlflytjandi haldi sig viš efniš og lįti vera aš fjalla um žį žętti mįls sem įgreiningur er ekki um eša įstęšulaust er af öšrum sökum aš gera frekari grein fyrir. Forseti getur stöšvaš mįlflutning ef ręšur verša langar śr hófi fram eša sett honum tķmatakmörk og viš žau bundiš enda į mįlflutning.
5. Aš loknum mįlflutningi tekur Hęstiréttur mįliš til dóms.]1)
2. Nś hefur ašili boriš fram kröfur eša mįlsįstęšur sem hann hafši ekki uppi ķ héraši og getur žį Hęstiréttur byggt į žeim viš śrlausn mįls ef žęr hafa komiš fram ķ greinargerš ašilans, grundvelli mįls er ekki raskaš į žann hįtt, afsakanlegt er aš žęr voru ekki hafšar uppi ķ héraši og žaš yrši ašilanum til réttarspjalla aš ekki yrši tekiš tillit til žeirra.]1)
2. Śr öšrum atrišum mįls leysir Hęstiréttur meš dómi. Ef mįl er fellt nišur eša žvķ er vķsaš frį Hęstarétti skal ašeins getiš um įstęšur žess ķ dómi, svo og um mįlskostnaš ef žvķ er aš skipta. Sama gildir ef hérašsdómur er ómerktur og mįli vķsaš heim eša žvķ er vķsaš frį hérašsdómi.
3. Sé kvešiš į ķ dómi um önnur mįlalok en getur ķ 2. mgr. skal greina žar frį kröfum ašila eftir žvķ sem žörf er į svo aš nišurstaša verši skżr. Aš žvķ leyti sem greinargerš um mįlsatvik er įbótavant ķ hérašsdómi skal bętt śr žvķ ķ dómi Hęstaréttar. Ef og aš žvķ leyti sem nišurstöšu hérašsdóms er breytt skal žaš rökstutt ķ dómi Hęstaréttar. Fallist Hęstiréttur į nišurstöšu hérašsdóms en ekki į röksemdir fyrir henni getur hann greint frį rökum sķnum eftir žvķ sem žykir žörf.
4. Um dóma Hęstaréttar gilda aš öšru leyti įkvęši 114. gr. eftir žvķ sem getur įtt viš.]1)
2. Strax eftir dómtöku mįls skulu dómarar ręša meš sér fyrir luktum dyrum röksemdir og nišurstöšu dóms. Fyrir mįlflutning felur forseti einum dómara aš vera frummęlandi į žeim fundi, en forseti stżrir žar rįšageršum, ber fram spurningar, stušlar aš žvķ aš įlit hvers dómara komi žar sem skżrast fram og telur atkvęši žeirra. Afl atkvęša ręšur śrslitum. Aš lokinni umręšu felur forseti frummęlandanum aš semja atkvęši aš dómi. Greinist dómarar ķ meiri og minni hluta semur frummęlandinn atkvęši fyrir žann hluta sem hann heyrir til, en hinir dómararnir įkveša hver žeirra semji atkvęši žeirra. Dómari, sem greišir atkvęši meš ómerkingu hérašsdóms eša frįvķsun mįls og veršur ķ minni hluta, veršur einnig aš greiša atkvęši um efni mįls. Dómarar ganga ķ sameiningu frį dómi, meš eša įn sératkvęša.
3. Viš uppkvašningu dóms skal lesa upp dómsorš ķ heyranda hljóši į dómžingi eftir žvķ sem žörf žykir. Ef sératkvęši er ķ dómi skal žess einnig getiš.
4. Ķ dómasafni Hęstaréttar skal birta alla dóma hans įsamt rökstušningi fyrir hérašsdómum ķ sömu mįlum og öšru žvķ śr hérašsdómum sem er žörf į svo aš dómar Hęstaréttar verši nęgilega ljósir. Einnig skal birta sératkvęši ķ dómum Hęstaréttar ef žar er komist aš annarri nišurstöšu en ķ atkvęši meiri hluta, en annars nęgir aš geta aš įgreiningur hafi oršiš um rökstušning fyrir nišurstöšu. Birta mį śtdrįtt śr dómi ef žaš telst nęgilegt til upplżsinga um mįlavexti og mįlsįstęšur. Hęstiréttur setur nįnari reglur um dómasafn.]1)
2. Ašili getur ekki afsalaš sér rétti til aš beišast endurupptöku.
2. Ef beišni er bersżnilega ekki į rökum reist synjar Hęstiréttur žegar ķ staš um endurupptöku. Aš öšrum kosti verša beišnin og fylgigögn send gagnašila og hann krafinn um skriflega greinargerš um višhorf sķn innan tiltekins frests.
3. Hęstiréttur įkvešur hvort af endurupptöku verši. Fallist Hęstiréttur į beišni skal hann um leiš taka afstöšu til žess hvort įhrif fyrri dóms falli nišur mešan mįliš er rekiš. Endurupptaka hindrar ekki ašför eftir dómi nema įhrif hans séu felld nišur meš žessum hętti.
4. Nś hefur endurupptaka veriš įkvešin en śtivist veršur viš nżja mešferš mįlsins ķ héraši af hendi žess sem beiddist hennar, og fellur žį frekari mešferš mįlsins nišur žannig aš fyrri dómur stendur óhaggašur. Dómur skal hins vegar felldur į mįliš žótt gagnašili sęki ekki žing.
5. Aš öšru leyti fer mešferš mįlsins fram į nż ķ héraši eftir reglum žessara laga.
2. Ašili getur ekki sótt um endurupptöku mįls skv. 1. mgr. nema einu sinni. Aš öšru leyti getur ašili ekki afsalaš sér rétti til aš beišast endurupptöku.
3. Įkvęši 1.--3. mgr. 168. gr. gilda um umsókn um endurupptöku, mešferš umsóknar, įkvöršun um hana og įhrif endurupptöku.
4. Nś hefur endurupptaka veriš įkvešin en śtivist veršur viš nżja mešferš mįlsins fyrir Hęstarétti af hendi žess sem beiddist hennar og fellur žį frekari mešferš mįlsins nišur žannig aš fyrri dómur stendur óhaggašur. Dómur skal hins vegar felldur į mįliš žótt gagnašili sęki ekki žing.
5. Aš öšru leyti fer mešferš mįlsins fram į nż fyrir Hęstarétti samkvęmt reglum XXIV. eša XXV. kafla žessara laga eftir žvķ sem į viš.]1)
2. Ef mįli hefur veriš frestaš į bęjaržingi eša aukadómžingi til tiltekins tķma eftir gildistöku žessara laga telst sś įkvöršun gilda sjįlfkrafa um hvenęr žing verši fyrst hįš ķ mįlinu fyrir žeim hérašsdómi sem tekur viš žvķ.
2. Hafi įskorunarstefna veriš įrituš um ašfararhęfi aš hętti eldri laga fyrir gildistöku žessara laga mį krefjast endurupptöku mįls ķ héraši eftir įkvęšum XXIII. kafla. Įskorunarmįli veršur ekki įfrżjaš til ęšra dóms eftir gildistöku žessara laga.
3. Hafi mįl veriš žingfest sem įskorunarmįl fyrir 1. jślķ 1992 og žvķ lżkur meš įritun skv. 113. gr. gilda įkvęši 4. mgr. 96. gr. um žaš.
4. Įkvęši XXVI. kafla gilda įn tillits til žess hvenęr dómur hefur gengiš ķ mįli.
2. Įkvęšum žessara laga um skilyrši įfrżjunar veršur beitt įn tillits til žess hvenęr mįl hefur veriš höfšaš eša dómur gengiš ķ žvķ ķ héraši.
2. Hafi dómi veriš įfrżjaš fyrir gildistöku žessara laga en mįliš ekki veriš žingfest fyrir Hęstarétti skal žingfesting fara fram eftir fyrirmęlum eldri laga į įšur įkvešnum tķma, en upp frį žvķ skal mįliš rekiš eftir reglum žessara laga, sbr. einnig 3. mgr.
3. Hafi mįl veriš žingfest fyrir Hęstarétti fyrir gildistöku žessara laga en greinargerš įfrżjanda ekki veriš lögš fram žar fyrir dómi eša įgrip dómsgerša veriš afhent skal Hęstiréttur setja įfrżjanda frest til aš afhenda greinargerš og mįlsgögn eftir įkvęšum 156. gr. Upp frį žvķ skal mįliš rekiš eftir reglum žessara laga, en fyrri įkvöršun um fyrirtöku mįls fyrir Hęstarétti fellur žį nišur.
4. Hafi įfrżjandi lagt fram greinargerš fyrir Hęstarétti og afhent įgrip dómsgerša fyrir gildistöku žessara laga en stefndi ekki lagt fram greinargerš fyrir sitt leyti skal Hęstiréttur setja honum frest til aš afhenda greinargerš og mįlsgögn fyrir sitt leyti skv. 159. gr. Upp frį žvķ skal mįliš rekiš eftir reglum žessara laga, en fyrri įkvöršun um fyrirtöku mįls fyrir Hęstarétti fellur žį nišur.
5. Hafi greinargeršir ašila veriš lagšar fram ķ mįli fyrir Hęstarétti fyrir gildistöku žessara laga og žvķ hefur veriš frestaš til frekari gagnaöflunar skal Hęstiréttur setja ašilunum frest til aš ljśka henni skv. 160. gr. Upp frį žvķ skal mįliš rekiš eftir reglum žessara laga, en fyrri įkvöršun um fyrirtöku mįls fyrir Hęstarétti fellur žį nišur.
6. Nś er mįl tilbśiš til munnlegs mįlflutnings eša mįlflutningur hefur žegar fariš fram en mįli er žó ekki lokiš fyrir Hęstarétti viš gildistöku žessara laga og gilda žį reglur žessara laga um frekari mešferš žess eftir žvķ sem getur įtt viš.]1)