Prenta ķ tveimur dįlkum. Śtgįfa 122a. Uppfęrt til 1. febrśar 1998.
Ašför til fullnustu kröfu skv. 1. mgr. veršur, eftir žvķ sem viš į, einnig gerš fyrir veršbótum, vöxtum og lögbundnum vanskilaįlögum, kostnaši af kröfu, mįlskostnaši eša innheimtukostnaši, endurgjaldi kostnašar af geršinni sjįlfri og vęntanlegum kostnaši af frekari fullnustuašgeršum.
Um heimild til śtburšargerša og innsetningargerša įn undangengins dóms eša réttarsįttar fer eftir fyrirmęlum 12. kafla.
Ašfarar mį einnig krefjast hjį öšrum en žeim, sem skylda hvķlir į skv. 1. mgr., ef hann hefur tekiš į sig įbyrgš į efndum ašfararhęfrar skuldbindingar samkvęmt fyrirmęlum laga eša slķk įbyrgš hvķlir sjįlfkrafa į honum lögum samkvęmt.
Um hęfi sżslumanna og fulltrśa žeirra til aš fara meš ašfarargerš fer eftir reglum laga um hęfi dómara til aš fara meš einkamįl ķ héraši, eftir žvķ sem viš getur įtt. Ekki veldur žaš žó vanhęfi sżslumanns aš hann fari meš innheimtu kröfu [samkvęmt lögum eša stjórnvaldsfyrirmęlum].1)
Ef sżslumašur er vanhęfur til aš fara meš ašfarargerš, skipar dómsmįlarįšherra annan löghęfan mann til aš vinna verkiš ķ hans staš. Žóknun hans greišist samkvęmt įkvöršun dómsmįlarįšherra śr rķkissjóši.
Aš žvķ leyti, sem mįlefni samkvęmt lögum žessum koma til kasta hérašsdómstóla, skal žeim beint aš hérašsdómstólnum, sem hefur dómsvald ķ umdęmi žess sżslumanns, sem fer meš viškomandi ašfarargerš, nema annaš sé sérstaklega tekiš fram.
Ef įfrżjunarstefna hefur veriš gefin śt vegna ašfararheimildar innan almenns įfrżjunarfrests, veršur ekki af fyrirtöku ašfararbeišni mešan mįl er rekiš fyrir ęšra dómi, nema męlt sé svo fyrir ķ lögum eša viškomandi dómi eša śrskurši aš įfrżjun fresti ekki ašför. Meš sama hętti fer um śrskurši, sem sęta kęru til ęšra dóms, ef kęrt er innan kęrufrests.
Ef ašfararheimild hefur veriš įfrżjaš aš lišnum almennum įfrżjunarfresti, getur geršaržoli gert žį kröfu viš ašfarargerš, aš henni verši frestaš mešan mįl er rekiš fyrir ęšra dómi, ef ekki er kvešiš į annan hįtt į um įhrif mįlskots ķ lögum, dómnum eša śrskuršinum. Meš slķka kröfu skal fariš aš hętti 26. gr.
Ekki tįlmar žaš ašför eftir sįtt, žótt krafist sé ógildingar hennar ķ dómsmįli.
Greišsluįskorun skal send geršaržola meš įbyrgšarbréfi eša sķmskeyti eša birt honum af einum stefnuvotti. Frestur skv. 1. mgr. telst frį žeim degi, sem geršaržoli eša sį, sem löghęfur er til aš taka viš stefnubirtingu fyrir hans hönd, fęr eintak hennar ķ hendur, eša žegar birting greišsluįskorunar į sér staš.
Meš ašfararbeišni skulu fylgja skilrķki fyrir ašfararheimildinni og gögn um aš greišsluįskorun hafi veriš beint til geršaržola skv. 7. eša 8. gr., ef viš į. Ef ašfarar er krafist til fullnustu kröfu skv. 7. eša 8. tölul. 1. mgr. 1. gr., skal frumrit višskiptabréfs fylgja ašfararbeišni.
Žegar svo stendur į, sem ķ 1. mgr. segir, skal ašfararbeišni send hérašsdómara į varnaržingi, žar sem heimilt vęri aš höfša einkamįl um viškomandi kröfu, nema fyrirmęli laga įskilji annaš. Ašfararbeišni og fylgigögn hennar skulu send hérašsdómara ķ tvķriti.
Heimilt er geršarbeišanda aš beina ašfararbeišni til hérašsdómara, ef hann svo kżs, žótt įkvęši 1. mgr. eigi ekki viš um hana.
Telji hérašsdómari skilyršum til ašfarar fullnęgt samkvęmt framkomnum gögnum geršarbeišanda, įritar hann beišnina um aš ašför megi gera samkvęmt henni.
Ef hérašsdómari telur ašför mega fara fram aš hluta samkvęmt ašfararbeišni, er honum rétt aš rita žį įkvöršun sķna į hana, žar sem nįkvęmlega er tekiš fram, aš hverju leyti ašför megi gera.
Hérašsdómari mį gefa geršarbeišanda kost į aš bęta śr annmörkum, įšur en ašfararbeišni er hafnaš aš öllu leyti eša einhverju skv. 1. eša 2. mgr.
Žegar nęrveru geršaržola er žörf skv. 1. mgr., fer um mįlsmešferš eftir fyrirmęlum 13. kafla.
Žegar hérašsdómari hefur įritaš beišni um aš ašför megi gera samkvęmt henni aš öllu leyti eša einhverju, varšveitir hann annaš eintak hennar meš įritun, įsamt samriti fylgigagna.
Beišni, sem įrituš hefur veriš, skal afhenda eša senda geršarbeišanda įsamt frumritum žeirra gagna, sem henni fylgdu.
Žótt hérašsdómari hafi įritaš beišni um aš gerš megi fara fram aš einhverju leyti eša öllu, er hann óbundinn af žeirri afstöšu, ef įgreiningur rķs sķšar um beišnina.
1)Rg. 17/1992.
Getiš skal įstęšu žess ķ ašfararbeišni, ef henni er beint til sżslumanns ķ öšru umdęmi en žar sem geršaržoli hefur heimilisvarnaržing.
Telji sżslumašur įgalla vera į mįlstaš geršarbeišanda, sem veldur žvķ aš ašfarar verši synjaš vegna fyrirmęla 1. mgr., skal hann endursenda beišnina žegar ķ staš įsamt rökstušningi fyrir įkvöršun sinni.
Nś hefur ašfararbeišni veriš beint til sżslumanns ķ umdęmi, sem heimild er fyrir ķ 1. mgr. 16. gr., en hann telur nęrtękara aš ašför verši fremur reynd ķ öšru umdęmi. Mį hann žį framsenda beišnina hlutašeigandi sżslumanni aš fengnu samžykki geršarbeišanda.
1)Rg. 17/1992.
Ašfararbeišni, sem framsend hefur veriš milli umdęma skv. 3. mgr. 17. gr., nżtur stöšu ķ samręmi viš móttökudag hennar, žar sem hśn barst fyrst. Žó raskar hśn ekki stöšu beišni, sem įšur hefur veriš tilkynnt um aš hętti 1. mgr. 21. gr.
Tilkynningu skv. 1. mgr. skal senda geršaržola meš śtbornu įbyrgšarbréfi eša sķmskeyti eša birta honum af einum stefnuvotti.
Vķkja mį frį skyldu til tilkynningar skv. 1. mgr., ef einhver eftirtalin atvik eiga viš:
Hafi geršaržola ekki veriš send tilkynning aš hętti 21. gr., er rétt aš ašför byrji į heimili hans, en ella į vinnustaš hans eša žeim staš öšrum, žar sem sennilegast žykir aš hann eša mįlsvari hans muni hittast fyrir. Ef geršaržoli į hvergi skrįš heimili eša ašsetur hér į landi, mį žó byrja ašför į starfstofu sżslumanns.
Vķkja mį frį fyrirmęlum 1. mgr. eftir įkvöršun sżslumanns, ef um ašför er aš ręša til fullnustu kröfu skv. 9. tölul. 1. mgr. 1. gr. Ef svo er gert, skal sżslumašur gęta réttinda geršarbeišanda af sjįlfsdįšum, annarra en žeirra, sem fyrirmęli 29.--31. gr. og 14. kafla taka til.
Ef geršaržoli, fyrirsvarsmašur hans eša umbošsmašur er ekki višstaddur, žegar geršin er tekin fyrir, og honum eša löghęfum manni ķ hans staš hefur ekki sannanlega borist tilkynning um staš og stund til ašfarar eša ófęrt reynist af öšrum sökum aš ljśka geršinni vegna fjarveru hans, getur sżslumašur, ef geršin beinist aš einstökum manni, fališ maka geršaržola eša öšrum heimilismanni hans, 18 įra eša eldri, aš taka mįlstaš hans. Ef geršin beinist aš öšrum en einstaklingi, getur sżslumašur meš sama hętti fališ stjórnanda eša starfsmanni geršaržola aš taka mįlstaš hans.
Ef svo er įstatt, sem ķ 2. mgr. segir, en enginn žargreindur er tiltękur, sem tekiš getur mįlstaš geršaržola, eša sį getur ekki veitt naušsynlegar upplżsingar eša atbeina til aš ljśka megi gerš, er sżslumanni rétt aš fresta geršinni, ef óreynt er hvort takast muni aš nį til geršaržola innan žess tķma, aš hagsmunum geršarbeišanda verši ekki spillt. Mešal annars er [lögreglu]1) ķ žessu skyni skylt aš boši sżslumanns aš leita geršaržola eša fyrirsvarsmanns hans og boša hann til aš męta til geršarinnar eša fęra hann til hennar. Nś tekst ekki aš hafa uppi į geršaržola eša fyrirsvarsmanni hans meš žeim hętti, sem aš framan segir, eša hagsmunir geršarbeišanda leyfa ekki aš gerš verši frestaš frekar, og er žį sżslumanni rétt aš fara žangaš, sem geršaržoli hefur heimili eša skrįš ašsetur, og ljśka žar geršinni ķ samręmi viš kröfur geršarbeišanda, enda standi önnur fyrirmęli laga žessara ekki ķ vegi žeirra mįlaloka. Eigi geršaržoli hvergi skrįš heimili eša ašsetur hér į landi, mį žegar svo stendur į ljśka geršinni į starfstofu sżslumanns.
Ef ašfarargerš byrjar įn nęrveru geršarbeišanda samkvęmt žeirri heimild, sem greinir ķ 2. mgr. 23. gr., getur sżslumašur ekki skorast undan aš taka viš greišslu kröfunnar, ef hśn er bošin fram aš einhverju leyti eša öllu.
Geršaržoli getur varnaš ašför til fullnustu kröfu, sem įgreiningur stendur um, ef hann setur geršarbeišanda tryggingu fyrir efndum hennar, sem sżslumašur metur nęgjanlega.
Sżslumanni ber, eftir žvķ sem viš į, aš veita geršaržola eša mįlsvara hans naušsynlegar leišbeiningar um réttarstöšu hans viš geršina og um efni kröfu geršarbeišanda, į sama hįtt og dómara ķ einkamįli ber aš leišbeina ólöglęršum mįlsašila.
Skylt er geršaržola eša mįlsvara hans aš segja satt og rétt frį öllu, sem sżslumašur krefur hann svara um og mįli skiptir um framgang geršarinnar.
Ef geršaržoli eša sį, sem mįlstaš hans tekur viš geršina, krefst aš henni verši frestaš, en geršarbeišandi fellst ekki į žį kröfu, skal sżslumašur įkveša žegar ķ staš hvort hann heldur geršinni įfram eša hvort henni veršur frestaš til tiltekins tķma.
Ef sżslumašur įkvešur aš fresta geršinni gegn vilja geršarbeišanda, getur geršarbeišandi krafist śrlausnar hérašsdómara um žį įkvöršun skv. 14. kafla.
Hafni sżslumašur kröfu geršaržola um frestun geršarinnar, skal henni žegar fram haldiš, ef geršarbeišandi krefst. Ekki stöšvar žaš framgang geršarinnar, žótt geršaržoli lżsi žvķ yfir aš hann muni krefjast śrlausnar hérašsdómara um ašfarargeršina.
Aš jafnaši skulu mótmęli geršaržola ekki stöšva geršina, nema žau varši atriši, sem sżslumanni ber aš gęta af sjįlfsdįšum, eša sżslumašur telur mótmęlin af öšrum sökum valda žvķ, aš óvķst sé aš geršarbeišandi eigi žau réttindi, sem hann krefst fullnęgt, eša aš hann eigi rétt į aš geršin fari fram meš žeim hętti, sem hann krefst.
Fallist geršarbeišandi ekki į įkvöršun sżslumanns skv. 1. mgr., getur hann krafist śrlausnar hérašsdómara um hana samkvęmt fyrirmęlum 14. kafla. Frestast žį geršin aš žvķ leyti, sem sżslumašur hefur hafnaš kröfum geršarbeišanda, žar til leyst hefur veriš śr įgreiningsefninu.
Hafni sżslumašur mótmęlum geršaržola, skal geršinni fram haldiš, ef geršarbeišandi krefst. Ekki stöšvar žaš framgang geršarinnar, žótt geršaržoli lżsi yfir aš hann muni krefjast śrlausnar hérašsdómara um ašfarargeršina.
Ef geršaržoli fęrist undan aš veita upplżsingar meš žeim hętti, sem ķ 1. mgr. segir, er sżslumanni heimilt aš įkveša honum dagsektir samkvęmt kröfu geršarbeišanda. Skulu žęr renna til geršarbeišanda og falla į, žar til geršaržoli uppfyllir upplżsingaskyldur sķnar eša unnt reynist af öšrum sökum aš ljśka gerš įn žeirra. Gera mį ašför fyrir dagsektum žessum, sbr. 6. tölul. 1. mgr. 1. gr. Dagsektum veršur ekki beitt, mešan geršaržoli sętir frelsisskeršingu skv. 1. mgr.
Ef ašför beinist aš öšrum en einstaklingi, mį neyta heimilda 1. og 2. mgr. gagnvart fyrirsvarsmanni geršaržola.
Nś hefur ekki nįšst til geršaržola til aš vera viš ašför eša neins, sem mįlstaš hans getur tekiš, en honum hefur įšur veriš tilkynnt skv. 1. og 2. mgr. 21. gr. aš ašför muni fara fram į žeim staš, žar sem hśsakynni hans eru eša lokašar hirslur er aš finna. Er sżslumanni žį rétt aš kröfu geršarbeišanda aš beita valdi meš sömu skilyršum og segir ķ 1. mgr.
Nś hefur ekki nįšst til geršaržola eša neins, sem mįlstaš hans getur tekiš, en geršaržola hefur ekki veriš tilkynnt um ašför meš žeim hętti, sem segir ķ 2. mgr. Telji sżslumašur allt aš einu aš ašför megi gera skv. 3. mgr. 24. gr., getur hann aš kröfu geršarbeišanda krafist śrskuršar hérašsdómara um heimild til aš brjóta upp hśsakynni geršaržola og lęstar hirslur. Mešan slķkur śrskuršur er ófenginn og ekki nęst til geršaržola, er sżslumanni rétt aš kröfu geršarbeišanda aš kvešja til lögreglumenn til aš varna žvķ, aš nokkuš verši gert, sem raskaš gęti rétti geršarbeišanda. Ef brżnir hagsmunir geršarbeišanda krefjast žess og sérstök hętta žykir į, aš hann verši ella fyrir verulegum réttarspjöllum, er sżslumanni žó heimilt samkvęmt kröfu geršarbeišanda aš brjóta upp hśsakynni geršaržola eša lęstar hirslur įn undangengins śrskuršar hérašsdómara. Aš öšru leyti skal beita reglum laga um hśsleit viš rannsókn opinberra mįla, eftir žvķ sem viš getur įtt.
Ef geršaržoli veršur ekki viš įskorun skv. 1. mgr., er sżslumanni rétt aš kröfu geršarbeišanda aš kvešja til lögreglumenn til aš skerša frelsi geršaržola. Ber sżslumanni įn tafar aš greina hérašsdómara frį įkvöršun sinni og krefjast śrskuršar hans um heimild til aš leit fari fram į geršaržola. Beita skal aš öšru leyti reglum laga um leit į manni viš rannsókn opinberra mįla, eftir žvķ sem viš getur įtt.
Ef ašför beinist aš öšrum en einstaklingi, mį neyta heimilda 1. og 2. mgr. gagnvart fyrirsvarsmanni geršaržola.
Um varšveislu sżslumanns į framlögšum gögnum og heimildir til ašgangs aš žeim eša til afhendingar žeirra skal fariš eftir reglum um dómskjöl ķ einkamįlum, eftir žvķ sem viš getur įtt.
Ķ geršabók skal greint hvar og hvenęr ašfarargerš fer fram, nöfn ašila og umbošsmanna eša mįlsvara žeirra, hver gögn hafa veriš lögš fram viš geršina og hvernig hśn hefur aš öšru leyti fariš fram.
Sżslumašur les upp bókun sķna viš lok geršar fyrir žį, sem viš hana eru staddir, eša kynnir žeim meginatriši bókunarinnar, ef žeir telja žaš nęgja. Žeim skal gefinn kostur į aš undirrita bókunina įsamt sżslumanni.
1)Rg. 17/1992.
Žegar ašför fer fram meš öšrum hętti en segir ķ 1. mgr., ber sżslumanni aš hlutast til um aš staddur sé viš geršina vottur, sem fullnęgir hęfiskröfum laga til aš vera vottur į dómžingi ķ einkamįli milli sömu ašila. Votturinn skal undirrita bókun sżslumanns um geršina.
Ef naušsyn ber til aš ašför verši fram haldiš utan žess umdęmis, žar sem hśn hefur byrjaš, og ekki er neytt heimildar skv. 1. mgr., skal geršarbeišandi afla frumskjala vegna geršarinnar og eftirrits śr geršabók hjį sżslumanni, sem fariš hefur meš hana, og senda žau žeim sżslumanni, er viš tekur. Sżslumašur, sem heldur geršinni įfram, žarf ekki aš endurtaka žęr undirbśningsathafnir, sem fariš hafa fram.
Sżslumašur skal įkveša til hvers kostnašar geršarbeišandi į tilkall śr hendi geršaržola vegna undirbśnings geršarinnar og hennar sjįlfrar, aš žvķ leyti sem hann fellur til eftir öflun ašfararheimildar.
Gera mį fjįrnįm ķ eign, žótt lögbönd séu į henni eša annar hafi įšur fengiš vešréttindi ķ henni.
Ef mįlsašili telur óvķst um veršmęti eignar, sem taka mį fjįrnįmi, skal sżslumašur virša hana. Skal mišaš viš žaš verš, sem ętla mį aš fįist fyrir hana viš naušungarsölu, aš frįdregnum kostnaši og aš teknu tilliti til réttinda žeirra, sem forgangs kunna aš njóta gagnvart kröfu geršarbeišanda.
Sżslumašur getur kvatt til einn eša tvo menn, er séržekkingu hafa, til aš virša innan tiltekins og stutts frests eign, sem fjįrnįmi mį taka, ef žess er krafist viš geršina. Įšur en viršing fer fram, skulu viršingarmenn heita aš rękja starf sitt eftir bestu vitund. Sżslumašur įkvešur žóknun žeirra og śr hendi hvors mįlsašila hśn greišist, en aš jafnaši skal sį bera kostnaš um sinn af viršingu, sem hefur krafist hennar. Heimilt er sżslumanni aš įskilja tryggingu fyrir žóknun viršingarmanna śr hendi žess, sem krefst kvašningar žeirra, įšur en hśn į sér staš.
Geršaržoli į ekki rétt į aš varna žvķ, aš peningar verši teknir fjįrnįmi, nema žeir verši undanžegnir fjįrnįmi skv. 41. gr.
Geršaržoli į ekki rétt į aš varna žvķ, aš fjįrnįm verši gert ķ eign, sem geršarbeišandi į tryggingarréttindi ķ fyrir kröfu sinni.
Geršarbeišandi žarf ekki aš hlķta aš fjįrnįm verši gert ķ fasteign, ķ eign, sem ašrir eiga réttindi yfir, ķ eign, sem hefur óvisst veršgildi, eša ķ eign, sem öršugt er aš varšveita eša selja, ef til er önnur eign, sem fjįrnįm mį gera ķ.
Vķsi geršaržoli eša sį, sem mįlstaš hans tekur, ekki į eignir til fjįrnįms, eša enginn er staddur viš geršina af hans hįlfu, mį geršarbeišandi tiltaka žęr eignir, sem fjįrnįm veršur gert ķ. Sżslumašur skal žį gęta žess aš fjįrnįm sé aš öšru jöfnu fyrst gert ķ žeim eignum, sem ętla mį aš geršaržoli eša heimilismenn hans geti helst veriš įn.
Fasteignir, lausafé og ašrar sambęrilegar eignir, sem aflaš hefur veriš meš fé skv. 1. eša 2. tölul. 1. mgr., verša ekki undanžegnar fjįrnįmi ķ skjóli žeirra fyrirmęla.
Fjįrnįm mį gera aš įbendingu geršaržola ķ peningaeign, sem reglur 1. mgr. taka til.
Fjįrnįm mį ašeins gera ķ slķku fylgifé einu śt af fyrir sig aš įbendingu geršaržola og meš samžykki žeirra, sem aš öšru leyti eiga réttindi yfir viškomandi fasteign, skipi eša loftfari, nema fylgiféš hafi įšur sérstaklega veriš vešsett geršarbeišanda til tryggingar kröfunni og vešréttindi hans njóti verndar gagnvart žeim, sem aš öšru leyti eiga réttindi yfir žvķ.
Heimilt er geršaržola aš auki aš undanžiggja eftirfarandi lausafjįrmuni fjįrnįmi:
Heimildir 1. og 2. mgr. taka ekki til muna, sem standa aš veši fyrir kröfu geršarbeišanda, eša sem geršarbeišandi hefur meš gildum hętti įskiliš sér eignarrétt aš.
Gera mį fjįrnįm ķ gjaldfallinni kröfu, sem undanskilja mį fjįrnįmi skv. 45.--48. gr., aš įbendingu geršaržola eša ef krafan stendur til tryggingar fyrir kröfu geršarbeišanda.
Ef fjįrnįm er gert ķ veršbréfi eša kröfu, telst žaš, ef annaš er ekki tekiš fram, einnig nį til aršs eša vaxta af bréfinu eša kröfunni, jafnt žeirra, sem žegar hafa falliš til, og žeirra, sem réttur stofnast til sķšar.
Fjįrnįm veršur ekki gert ķ kröfu um eftirlaun fyrr en mįnušur er lišinn frį žvķ hśn varš gjaldkręf.
Fjįrnįm veršur ekki gert ķ kröfu um laun ķ uppsagnarfresti eša ķ bótakröfu vegna slita rįšningarsamnings fyrr en mįnušur er lišinn frį žvķ hśn varš gjaldkręf.
Ef eign hefur aš nokkru veriš gefin geršaržola meš žeim įskilnaši, sem įšur segir, en aš öšru leyti veriš lįtin af hendi gegn endurgjaldi, tekur 1. mgr. til žess hluta eignarinnar, sem gefinn var.
Heimilt er sżslumanni aš gera fjįrnįm ķ eign, žótt hśn sé į öšrum staš eša ķ öšru umdęmi en žar sem geršin fer fram, nema žörf sé į viršingu eignarinnar skv. 38. gr.
Sżslumašur skal leišbeina geršaržola eša žeim, sem mįlstaš hans tekur, um réttarįhrif fjįrnįms. Hafi enginn veriš viš geršina af hįlfu geršaržola, skal sżslumašur tilkynna honum um fjįrnįmiš, ef vitaš er hvar hann er nišur kominn.
Geršaržola er heimilt aš nżta fylgifé, sem fjįrnįm ķ eign tekur einnig til eftir 1. mgr. 42. gr., aš žvķ leyti, sem naušsynlegt er til ešlilegra nota eignarinnar.
Hafi geršaržoli eša žrišji mašur boriš įgreining um geršina undir hérašsdómara innan fjögurra vikna frį žvķ fjįrnįm var gert, getur geršarbeišandi ekki neytt žeirra réttinda, sem 1. mgr. tekur til, aš žvķ leyti sem įgreiningur stendur um geršina, fyrr en hann hefur veriš leiddur til lykta fyrir hérašsdómi.
Nś ber geršaržoli eša žrišji mašur įgreining um fjįrnįmsgerš undir hérašsdómara aš loknum žeim fresti, sem į undan getur, og stöšvast žį naušungarsala eša önnur lögmęt rįšstöfun hins fjįrnumda, aš žvķ leyti sem įgreiningur stendur um geršina, žar til hann er til lykta leiddur fyrir hérašsdómi. Ekki haggast fyrir žęr sakir gildi rįšstafana, sem žegar hafa įtt sér staš į hinu fjįrnumda.
Hérašsdómari getur kvešiš į um žaš meš sérstökum śrskurši samkvęmt kröfu geršarbeišanda, aš rekstur įgreiningsmįls um fjįrnįmsgerš komi ekki ķ veg fyrir rįšstöfun hins fjįrnumda skv. 2. eša 3. mgr.
Hafi fjįrnįm veriš gert ķ fasteign, skrįsettu skipi eša loftfari, getur sżslumašur svipt geršaržola umrįšum hins fjįrnumda aš kröfu geršarbeišanda og fališ žau öšrum manni, ef sżnt žykir aš brżn hętta sé į aš žaš spillist eša rżrni ķ umrįšum geršaržola eša aš umrįš hans muni į annan hįtt torvelda naušungarsölu verulega. Geršaržoli veršur žó ekki af žessum sökum sviptur umrįšum fasteignar eša žess hluta hennar, žar sem hann į heimili.
Hafi fjįrnįm veriš gert ķ lausafé, skal sżslumašur veita geršarbeišanda vörslur žess, ef hann krefst og įstęša žykir til aš óttast aš žaš muni spillast eša rżrna ķ vörslum geršaržola eša aš vörslur hans muni į annan hįtt torvelda naušungarsölu.
Hafi fjįrnįm veriš gert ķ kröfu, hvort sem skilrķki eru fyrir henni eša ekki, er geršarbeišanda rétt aš tilkynna žaš skuldaranum.
Skuldari kröfu, sem fjįrnįm hefur veriš gert ķ, losnar ekki undan skyldum sķnum meš greišslu til geršaržola, nema hann hafi hvorki vitaš né mįtt vita um fjįrnįmiš, žegar greišslan įtti sér staš, eša višskiptabréf, sem krafan styšst viš, hafi veriš komiš ķ gjalddaga og veriš ķ vörslum geršaržola į žeim tķma og ekki boriš meš sér aš fjįrnįm hafi veriš gert ķ žvķ.
Nś liggur fyrir aš unnt sé aš fį greišslu af kröfu, sem fjįrnįm hefur veriš gert ķ, en geršarbeišandi hefur ekki nżtt sér žau réttindi, sem geršin veitir honum til rįšstöfunar į kröfunni. Skal sżslumašur žį endurupptaka geršina samkvęmt kröfu geršarbeišanda og taka greišsluna fjįrnįmi samkvęmt žeim reglum, sem kvešiš er į um ķ 55. gr. Um endurupptökuna gilda reglur 9. kafla aš öšru leyti en žvķ, aš ekki er žörf undanfarandi tilkynningar til geršaržola eša nęrveru hans eša mįlsvara hans viš geršina.
Ef geršaržoli eša žrišji mašur krefst śrlausnar hérašsdómara um fjįrnįmsgerš og mešan žaš įgreiningsmįl hefur ekki veriš leitt til lykta fyrir hérašsdómi, gilda fyrirmęli 1. mgr. um heimild geršarbeišanda til aš krefjast umrįšasviptingar skv. 56. gr. Ekki haggast af žeim sökum gildi umrįšasviptingar, sem fariš hefur fram įšur en krafist var śrlausnar hérašsdómara.
Įkvęši 1. mgr. gilda ekki, ef naušungarsölu eša annarrar lögmętrar rįšstöfunar hins fjįrnumda hefur ekki veriš krafist innan įrs frį žvķ fjįrnįmiš var gert vegna réttarįgreinings um žaš eša vegna réttinda žrišja manns, og geršarbeišandi krefst hennar innan žriggja mįnaša frį žvķ slķk hindrun er śr vegi.
Skylt er žeim, sem 2. tölul. 1. mgr. tekur til, aš veita žęr upplżsingar, sem sżslumašur krefst og varša hag geršaržola.
Fjįrnįmsgerš skal enn fremur endurupptekin aš kröfu mįlsašila, ef śrskuršur hérašsdómara eša dómur ęšra dóms hefur gengiš um breytingu hennar, sbr. 95. gr.
Žrišja manni, sem telur fjįrnįmsgerš fara ķ bįga viš rétt sinn, er heimilt aš krefjast endurupptöku fjįrnįmsgeršar, hafi hann ekki įtt žess kost aš koma mótmęlum fram gegn geršinni, mešan į henni stóš.
Viš endurupptöku skal fariš eftir žeim reglum, sem gilda um framkvęmd fjįrnįmsgeršar, eftir žvķ sem viš getur įtt.
Sżslumašur er óbundinn af fyrri įkvöršunum sķnum, aš žvķ leyti, sem žęr geta komiš til endurskošunar viš endurupptöku.
Fjįrnįm veršur ekki gert til fullnustu kröfu um įfallnar dagsektir fyrr en mįnušur er lišinn frį žvķ sķšast var gert fjįrnįm vegna įšur tilfallinna dagsekta.
Ef ašfararheimild męlir fyrir um skyldu geršaržola til aš leysa af hendi verk, sem hann fęst ekki til aš vinna, getur sżslumašur heimilaš geršarbeišanda aš fį ašra til aš vinna žaš eftir reikningi. Skal hérašsdómari žį aš jafnaši įkveša geršarbeišanda endurgreišslu žess reiknings śr hendi geršaržola.
Verši sś leiš ekki farin, sem ķ 2. mgr. segir, dómkvešur hérašsdómari einn eša tvo menn aš kröfu geršarbeišanda til aš meta hagsmuni hans til fjįr. Ķ žvķ mati skal einkum, eftir žvķ sem viš getur įtt, fariš eftir žeim reglum, sem gilda um įkvöršun eignarnįmsbóta.
Viš mešferš hérašsdómara samkvęmt framansögšu skal aš öšru leyti fariš eftir reglum 14. kafla, eftir žvķ sem viš getur įtt.
Hérašsdómari įkvešur geršarbeišanda endurgjald skv. 2. eša 3. mgr. meš śrskurši, sem fullnęgja mį meš fjįrnįmi samkvęmt almennum reglum.
Er hérašsdómara hefur borist beišni skv. 1. mgr. og hann telur aš lög leiši ekki til aš henni verši žegar vķsaš į bug, skal hann fara meš hana eftir žeim reglum, sem męlt er fyrir um ķ 13. kafla.
Tilkynning skv. 1. mgr. skal berast geršaržola eša žeim, sem löghęfur er til aš taka viš stefnubirtingu fyrir hans hönd, meš sama fyrirvara og birta žyrfti honum stefnu ķ almennu einkamįli. Žó mį hérašsdómari įkveša skemmri fyrirvara, ef brżnir hagsmunir geršarbeišanda krefjast žess.
Hérašsdómari tilkynnir geršarbeišanda um staš og stund til žinghalds meš hęfilegum fyrirvara og sannanlegum hętti.
Hérašsdómari ritar įlyktunarorš śrskuršar skv. 1. mgr. į ašfararbeišni og afhendir eša sendir hana geršarbeišanda įsamt samriti fylgigagna.
Varnir verša ekki hafšar uppi gegn ašfararbeišni um atriši, sem dómstóll hefur įšur tekiš afstöšu til.
Hérašsdómari kvešur upp śrskurš um hvort eša aš hverju leyti geršin nįi fram aš ganga samkvęmt skżrslum og mįlflutningi ašila og framkomnum skjölum. Aš jafnaši skal ašfararbeišni hafnaš, ef varhugavert veršur tališ aš geršin nįi fram aš ganga į grundvelli žeirra sönnunargagna, sem heimilt er aš afla samkvęmt įšursögšu.
Śrskurši hérašsdómara samkvęmt žessum kafla mį fullnęgja žegar meš ašför, nema sérstakur ašfararfrestur hafi veriš tiltekinn ķ śrskuršinum.
Mįlskot śrskuršar hérašsdómara samkvęmt žessum kafla til ęšra dóms frestar ekki ašfarargerš, nema fallist hafi veriš į kröfu žess efnis ķ śrskuršinum.
[Śrskuršir hérašsdómara samkvęmt žessum kafla sęta kęru til Hęstaréttar. Um kęrufresti, kęruna sjįlfa og mešferš hennar ķ héraši og fyrir Hęstarétti gilda sömu reglur og um kęru ķ almennu einkamįli.]1)
Geršaržola er žvķ ašeins heimilt aš krefjast śrlausnar hérašsdómara um einstakar įkvaršanir sżslumanns um ašfarargerš, mešan henni er ólokiš, aš geršarbeišandi samžykki eša geršinni hafi veriš frestaš ķ kjölfar įkvöršunarinnar, enda hafi geršaržoli žį kröfu uppi viš sżslumann įšur en lengra er haldiš viš geršina. Ef geršarbeišandi krefst śrlausnar hérašsdómara um įkvöršun sżslumanns, er geršaržola žó frjįlst aš hafa kröfur uppi um sömu įkvöršun.
Heimilt er žrišja manni aš krefjast śrlausnar hérašsdómara um įkvöršun sżslumanns um ašfarargerš meš sömu skilyršum og geršaržola, ef sś įkvöršun varšar atriši, sem hann hefur hagsmuni af.
Heimilt er mįlsašila aš krefjast śrlausnar hérašsdómara um synjun sżslumanns um endurupptöku ašfarargeršar, ef krafan kemur fram įn įstęšulauss drįttar og įšur en krafist er frekari rįšstafana į grundvelli geršarinnar.
Įkvaršanir sżslumanns um einstök atriši geršar, sem mįlsašili hefur ekki krafist śrlausnar hérašsdómara um skv. 1.--4. mgr., verša ekki lagšar undir śrlausn hérašsdómara sķšar nema meš žeim hętti, sem męlt er fyrir um ķ 92. gr.
Ef geršaržoli er ekki višstaddur eša neinn, sem mįlstaš hans getur tekiš, žegar geršarbeišandi krefst śrlausnar hérašsdómara um įkvöršun sżslumanns, skal sżslumašur tilkynna geršaržola um mįlavexti.
Sżslumašur skal afhenda žeim, sem krefst śrlausnar hérašsdómara, stašfest ljósrit gagna og eftirrit śr geršabók varšandi ašfarargeršina svo fljótt, sem viš veršur komiš.
Sį, sem krefst śrlausnar hérašsdómara um įkvöršun sżslumanns, skal įn tafar senda hérašsdómara mįlsgögn skv. 3. mgr.
Heimilt er sżslumanni aš senda hérašsdómara athugasemdir sķnar um mįlefniš.
Sį, sem krafist hefur śrlausnar hérašsdómara um įkvöršun sżslumanns, telst sóknarašili mįls um įgreiningsefniš fyrir hérašsdómi, en gagnašili aš geršinni varnarašili mįls. Komi sjįlfstęšar kröfur fram af hįlfu varnarašila um įkvöršun sżslumanns, skal fariš meš žęr eins og gagnsök ķ sama mįli.
Kröfur verša ekki hafšar uppi ķ mįli samkvęmt kafla žessum ķ andstöšu viš fyrri śrlausn dómstóls um mįlefniš.
Ef varnarašili sękir ekki žinghald skv. 1. mgr. 87. gr. eša žingsókn hans fellur sķšar nišur, skal hérašsdómari fella gagnsök nišur, ef varnarašili hefur haft sjįlfstęšar kröfur uppi, og gefa sóknarašila kost į aš leggja fram greinargerš ķ ašalsök, hafi hśn ekki įšur komiš fram. Hafi varnarašili lagt fram greinargerš, įšur en žingsókn hans féll nišur, skal sóknarašila gefinn kostur į aš leggja fram stutt skriflegt svar viš röksemdum varnarašila, įšur en mįliš veršur tekiš til śrskuršar.
Ķ śrskurši hérašsdómara skal į grundvelli skżrslna og mįlflutnings ašila og framkominna skjala kvešiš į um stašfestingu eša ómerkingu įkvöršunar sżslumanns eša lagt fyrir sżslumann aš framkvęma gerš meš öšrum hętti en hann hafši įšur įkvešiš.
Hérašsdómari leggur ekki mat ķ śrskurši sķnum į önnur atriši geršar en žau, sem krafist hefur veriš śrlausnar um, nema um atriši sé aš tefla, sem sżsluni bar aš gęta af sjįlfsdįšum.
Ašfarargerš mį žegar fram halda, er śrskuršur hérašsdómara samkvęmt žessum kafla hefur gengiš, ef annaš er ekki tekiš fram ķ śrskuršinum.
Mįlskot śrskuršar hérašsdómara samkvęmt žessum kafla til ęšra dóms frestar ekki ašfarargerš, nema fallist hafi veriš į kröfu žess efnis ķ śrskuršinum.
[Śrskuršir hérašsdómara samkvęmt žessum kafla sęta kęru til Hęstaréttar. Um kęrufresti, kęruna sjįlfa og mešferš hennar ķ héraši og fyrir Hęstarétti gilda sömu reglur og um kęru ķ almennu einkamįli.]1)
Žegar frestur skv. 1. mgr. er lišinn, veršur įgreiningur um ašfarargerš eša įkvaršanir sżslumanns um framkvęmd hennar ekki lagšur fyrir hérašsdómara, nema allir mįlsašilar séu į žaš sįttir eša hérašsdómari telji afsakanlegt aš mįlefniš hafi ekki veriš lagt fyrir hann ķ tęka tķš eša til įgreinings komi um geršina vegna kröfu geršarbeišanda um naušungarsölu eša ašra lögmęta rįšstöfun į eign, sem tekin hefur veriš fjįrnįmi.
Meš tilkynningu skv. 1. mgr. skulu aš jafnaši fylgja stašfest eftirrit framlagšra gagna viš ašfarargeršina og bókana ķ geršabók sżslumanns um hana, en ella skulu žau afhent hérašsdómara svo fljótt, sem viš veršur komiš.
Heimilt er sżslumanni aš senda hérašsdómara athugasemdir sķnar um mįlefniš.
Mįlskot śrskuršar hérašsdómara samkvęmt žessum kafla til ęšra dóms frestar ekki frekari fullnustuašgeršum, nema fallist hafi veriš į kröfu žess efnis ķ śrskuršinum.
[Śrskuršir hérašsdómara samkvęmt žessum kafla sęta kęru til Hęstaréttar. Um kęrufresti, kęruna sjįlfa og mešferš hennar ķ héraši og fyrir Hęstarétti gilda sömu reglur og um kęru ķ almennu einkamįli.]1)
Hafi ašfarargerš fariš fram meš ólögmętum hętti og veriš felld śr gildi af žeim sökum aš einhverju leyti eša öllu meš dómsśrlausn, į sį, sem fyrir tjóni hefur oršiš, rétt til bóta śr hendi geršarbeišanda eftir almennum skašabótareglum.
Ef svo stendur į, sem ķ 1. eša 2. mgr. segir, og geršaržoli hefur sętt frelsisskeršingu, hśsleit veriš gerš hjį honum eša leit veriš gerš į honum, sbr. 29.--31. gr., į hann rétt til miskabóta śr hendi geršarbeišanda.
Um įbyrgš hérašsdómara fer eftir sérreglum laga.
...
Ekki er žörf birtingar įskorunar įšur en ašför fer fram samkvęmt lögum žessum žótt svo hafi stašiš į um kröfu fyrir gildistöku laganna sem segir ķ 9. gr. laga nr. 19/1887.
Fyrirmęli 54., 58. og 60. gr. taka ekki til ašfarargerša sem hafa fariš fram fyrir 1. jślķ 1992.
Ašfarargerš, sem lokiš hefur veriš fyrir 1. jślķ 1992, veršur ekki borin undir hérašsdóm skv. 15. kafla.
[Hafi śrskuršur gengiš eša ašfarargerš fariš fram ķ fógetarétti fyrir 1. jślķ 1992, sem hefši sętt įfrżjun til ęšra dóms eftir eldri lögum og ašili vill skjóta til Hęstaréttar eftir gildistöku laga žessara, skal žaš gert meš kęru, enda hafi įfrżjunarstefna ekki žegar veriš tekin śt, almennur įfrżjunarfrestur ekki veriš į enda og öšrum skilyršum įfrżjunar veriš fullnęgt. Kęrufrestur telst žį byrja aš lķša 1. jślķ 1992. Hafi śrskurši eša ašfarargerš veriš įfrżjaš til Hęstaréttar fyrir 1. jślķ 1992 en mįliš hefur žį ekki veriš munnlega flutt skal fariš meš žaš sem kęrumįl upp frį žvķ. Öšrum įfrżjunarmįlum skal lokiš aš hętti eldri laga.]1)